Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Side 90

270
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
í UNNRA, en auk þess veitt Norðmönnum, Dönum og öðrum að-
þrengdum þjóðum alla þá lijálp, sem þeir gátu í té látið, án þess að
rjúfa hið dýrmæta hlutleysi sitt, — til dæmis nemi verðmæti mat-
vælagjafanna til Norðmanna um 1.800.000 sænskra króna á mánuði
og fjársöfnunin handa þeim sé þegar orðin rúmlega 50 milljónir
króna. Þessar tölur eru bæði fagrar og gleðilegar. Það hefur heldur
aldrei hvarflað að mér, að sænskt alþýðufólk hafi kært sig um að
safna pípuhöttum og stélfjöðrum eða borða daglega steiktan ali-
pening og drekka kampavín, meðan frændur þess handan við landa-
mærin urðu að þola hungur, klæðleysi, ofsóknir, dýflissuvist og
hverskonar þjáningar. Eg hef aldrei dregið í efa, að mikill meiri
hluti sænsku þjóðarinnar hafi hatað og fyrirlitið þýzka nazista og
verið reiðubúinn að taka virkan þátt í baráttunni gegn morðstefnu
þeirra, en jafnframt fordæmt í hjarta sínu sérhverja aðstoð við þá,
hvort sem hún var látin í té umbúðalaust eða vafin inn í löggiltan
skjalapappír með áletraðar yfirlýsingar um strangasta hlutleysi. Og
þar ineð erum við komnir að mikilvægu atriði, sem herra Peter
hefði gjarna mátt hugleiða betur, áður en hann fyrtist af ritdómi
mínum um verðlaunasöguna, en einkum þegar hann samdi fyrir-
lesturinn hánda Guðlaugi Rósinkranz. Það mun hverju orði sann-
ara, að sænskt hlutleysi sé eitthvert hið teygjanlegasta og sleipasta
hugtak, sem mannkynið þekkir. En er það ekki ótvíræður stuðning-
ur við ófriðarríki að selja því án nokkurra verulegra takmarkana
ýmis bráðnauðsynleg efni til vopnaframleiðslu og hernaðarreksturs,
eins og til dæmis járnmálm, eða birgja það upp af jafn áríðandi
hlutum og kúlulegum, eða leyfa því að flytja vígbúið lið þvert yfir
land, sem hefur helgað sig eindregnu og afdráttarlausu hlutleysi?
Við skulum sleppa þeim grunsemdum, að sænskar vélbyssur hafi
slundum slæðzt með kúlulegusendingunum, áður en verðgildi marks-
ins tók að falla, og ennfremur gera ráð fyrir því, að þýzku liðflutn-
ingarnir hafi verið leyfðir með tregðu og harmi, en kjarni málsins
er sá, að þetta er hvorttveggja liðveizla de facto, hvað sem líður
hinni barnalegu skírskotun herra Peters til Marquis Childs og Yorks-
hire Post. Og sannast að segja gat ég ekki annað en undrazt bíræfn-
ina, þegar sendikennarinn tilkynnti hátíðlega í Rósinkranzfyrirlestr-
inum, að Svíar væru reyndar ekki himneskir englar, „þeir gerðu sig