Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Side 43

RÆÐA Á LISTAMANNAÞINGI 1950
33
líka þaulkunnugir erlendum skáldskap samtíma síns, ýmsir þeirra voru
lærðir málfræðíngar, nokkrir þeirra voru auk þess náttúrufræÖíngar.
Með öðrum orðum við höfum til skamms tíma átt í skáldahópi lista-
menn sem höfðu til að bera mentun samtíöar sinnar einsog hún lagði
sig, innlenda og útlenda, lærða og leika; ég veit ég þarf ekki að minna
hér á nöfn þeirra listamanna orðsins sem gáfu þessari öld andlega
reisíngu, einsog Sveinbjörn Egilsson, Bjarni Thorarensen, Jónas Hall-
grímsson, Grímur Thomsen, Benedikt Gröndal, Steingrímur Thor-
steinsson, Matthías Jochumsson.
Þessir hámentuðu listamenn síðustu aldar eru mikið fordæmi fyrjr
oss nú. Það má ekki koma fyrir, að nú, loks þegar vér höfum tök á að
fá listaverk flutt í umhverfi sem þeim hæfir, lækki íslenskir listamenn
kröfurnar til mentunar sjálfra sín og til gæða í vinnubrögðum. Allar
tilhneigíngar til mentafjandskapar verður að kveða niður innan list-
anna, bæði þær sem freista manna til að snúa baki við eldfornri visku
og reynslu alþýðunnar einsog laungunina til að stytta sér leið í listinni
með því að hlaupa yfir almenna mentun, — og viti menn, þegar ég
tala um mentun, á ég ekki við skólagaungu, heldur þann þroska sem
einstaklíngurinn nær að afla sér sjálfur eftir hvaða leið sem hann kann
að kjósa af samanlagðri þekkíngu heimsins. Ég held að ekki sé hægt að
vera listamaður og búa í lausu lofti, í menníngarlegu tómi.
Þó ótrúlegt sé hefur Kaupmannahafnarháskóli enn vinnínginn yfir
Háskóla Islands í því að veita íslenskum stórskáldum guðsifjar. Eitt
helsta þjóðskáld vort nú er að vísu runnið frá Háskóla íslands, lög-
fræðíngur þó merkilegt megi heita, en vér eigum enn eftir að sjá
Bjarna, Jónas, Grím og Gröndal vorrar miklu endurreisnaraldar,
hinnar tuttugustu, bera að úr þeirri átt. Því miður virðist svo á stund-
um sem háskólamentaðir menn hér forðist skáldskap og listir eftir
getu. Bókmentamaður ágætur, sem eigi als fyrir laungu hafði tök á
að kynna sér verk sem fram komu í bókmentasamkeppni hér, hefur sagt
mér að það sem honum þólti einkennilegast fyrir skáldverk þau yfir- •
leitt, sem send voru til kepninnar, hefði verið það að obbinn af höfund-
um þeim sem keptu, virtust vera sýnu óhæfari til að halda á penna eða
„skrifa fyrir sig“ sem kallað er en títt er um almenna borgara sem als
ekki fást við ritstörf. Flestir sem þátt tóku í þessari kepni, í þeirri von
að fá fyrstu verðlaun sem rithöfundar, virtust yfirleitt ekki eins vel skrif-
Timarit Máls og menningar, 1.—2. h. 1950 3