Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Side 64

270
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hver mundi treysta sér til að telja kvæði eftir Bjarna Thorarensen,
sem fáir kunna (af Jdví Jjau eru lítt söngvakennd), lélegri en t. d. kvæði
Jónasar Hallgrímssonar sem allir kunna. Hér um breytir engu að til
eru menn sem virðast kunna allar ljóðbókmenntir okkar utan að og
hrella mann á fylliríi jafnt með Bjarna Thorarensen sem Jónasi Hall-
grímssyni, Agli sem Tómasi Guðmundssyni.
Þegar ég hef einhverntíma lesið ljóð og hrifizt af |oá er J)að einkum
andrúmsloft þess sem heldur áfram að lifa í hug mér, jafnvel án ])ess
að ég kunni eina hendingu. Ef til vill líða ár án þess að ég lesi það
aftur og þá kemst ég að raun um að þetta ljóð var hluti af mér allan
tímann. Þegar við höfum til að mynda einu sinni lesið Éluard þá
sveimar hin bjarta hamingja Ijóða hans í kringum okkur, þessar ex-
plósíónir andans fylla hug okkar framvegis. Paul la Cour lýsir þessu
þannig:
Það skiptir elcki máli, hvort þú manst einstök atriði bókar eða
kvœðis; hitt rœður öllu að þú gleymir ekki veröld þeirra. Ótal rithöf-
undar lýsa atburðum, sem þú manst aðeins vegna atburðanna sjálfra.
Skáldið vígir þig hins vegar til inngöngu í hugmyndaheim sinn. Sá
heimur sleppir þér ekki framar. Framvegis ert þú meðsekur.1
Að sönnu veit ég að ekki njóta allir ljóða og listaverka á sama hátt,
og ég er engan veginn að halda því fram að það sé ekki mikils virði að
kunna nokkur kvæði og vísur til að fara með og rifja upp fyrir sér
þegar vel á við, sjálfur fer ég oft með þessa vísu þegar ég er einn á
ferðalagi:
Stúlkurnar á himnahæð
hafa þær allar Gvönza séð
liann er ekki hérna hér
heldur annars staðar þá.
Ágæt vísa, og á sérstaklega vel við í langferðavagninum eða lestinni,
en samt dettur mér ekki í hug að álíta hana meiri skáldskap en Sona-
torrek sem ég hef aldrei lært neitt í að gagni.
En jafnvel þótt við tækjum mælikvarða dr. Björns góðan og gildan
þá mundi þó aldrei vera hægt að beita lionum við hið nýja. Ég er anzi
hræddur um að fleiri hafi „rifjað upp fyrir sér“ rímur á árunum 1830
til 1845 heldur en ljóð Jónasar Hallgrímssonar sem þá voru að koma
1 Fragmenter af en Daghog, bls. 135.