Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Side 71

TIL VARNAR SKÁLDSKAPNUM
277
ég ekki deila við hann um það: traduttore, traditore. En ég staldraði
við annað atriði máls hans sem virtist liggja honum öllu þyngra á
hjarta. Hann vitnar í fyrstu hendingar annars ljóðsins:
Á götunni lield ég sem glasi
Fullu af galdraljósi
og spyr: „Og til hvaða manns skírskotar þessi skáldskapur?‘£1 Já til
hvaða manns skírskotar þetta? Hvað kemur okkur þetta við?
Je tiens la rue comme un verre
Plein de lumiére enchantée
Le plus beau fruit de la terre.
Hvað kemur þátttakendum í stríði. leynihreyfingu, skæruhernaði, við
hamingja Eluards? Hvað kemur okkur við mannleg hamingja? Það er
ef til vill misskilningur hjá mér, en ég held að nú sé ekki nema eitt lítið
skref fyrir okkur að taka og þá getum við spurt: Hvað kemur okkur
við mannleg viðleitni?
Það er slæmur galli á gagnrýnanda, ekki sízt á sósíalistískum gagn-
rýnanda, að hafa ekki áhuga á mannlegri viðleitni, já ég vil leyfa mér
að spyrja hvað það er sem getur knúið slíkan mann til að gefa sig við
gagnrýni. Ég fæ ekki betur séð en það sé hin skarpasta mótsögn: aðal-
grundvöllur sannrar menningargagnrýni hlýtur að vera áhugi á og
samúð með mannlegri viðleitni. Ég vil ekki ætla Bjarna Benediktsson
lakari en hann er, quandoque bonus dormitat Homerus, allir getum við
átt okkar veikleikastundir, ef til vill hefur gagnrýnandinn aðeins sofið
illa nóttina áður en hann skrifaði gagnrýnina. En ef við eigum mikið
af mönnum sem yppta öxlum yfir hverju einu sem fram kemur og segja
hvað kemur okkur þetta við, þá getum við áreiðanlega fljótlega hætt að
kalla okkur menningarþjóð. Nú veit ég að Bjarni Benediktsson mundi
vilja svara því til að ekki sé honum (og almenningi, því hann mun telja
sig tala fyrir hönd almennings) allt óviðkomandi, sem sé ekki það sem
er beint innlegg í baráttu dagsins:1 2
1 Þjóðviljinn, 17. júlí 1949.
2 Nýlega hefur þessi sami gagnrýnandi talað um að skald ættu ekki (eða sem
minnst) að yrkja um blóm, og fugla, og dauðann, heldur um menn „án umskrifta".
Gagnrýnandinn veit auðsjáanlega ekkert hvað hann á að segja og lítið hvað hann