Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Page 72

278
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Hér erum viS komin aS mikilsverSu atriSi, þessari skoSun sem nú er
allútbreidd aS listaverk sem ekki snerti beinlínis baráttu framfaraafla
heimsins geti ekki talizt liSsinni í þessari baráttu. En ég vil halda því
fram aS þó listaverk komi ekki viS baráttu dagsins í strangasta skiln-
ingi þá geti þaS engu síSur veriS þeirri baráttu til gagns. Þegar Éluard
segir þessi einföldu 01S:
Je tiens la rue comme un verre
Plein de lumiére encliantée
er hann þá ekki aS segja löndum sínum hvers virSi lífiS sé, fullt líf, og
hverju verSi kaupandi? Og ef til vill var ekkert mikilvægara á þeim
dimmu tímum.
Annar Frakki, Aragon, skáld, skáldsagnahöfundur, núverandi aSal-
ritstjóri Ce Soir, endar formálann fyrir bók sinni Les yeux d’Elsa
(1942) á þessum orSurn:
Gegn öllum þeim sem neita af sömu svívirðingu ástinni og því sem
ég elska, jafnvel þó þeir væru nógu sterkir til að slökkva seinasta neista
þessarar glóðar Frakklands, veifa ég þessu kveri, þessum vesölu orð-
um, þessu óásjálega pappírsrœksni; og skiptir þá nokkru máli hvað
kemur fyrir ef ég hef, á stund hins mesta haturs, sýnt þessu sundurtœtta
landi eitt andartak hið geislandi andlit ástarinnar.
Og fyrsta kvæSi bókarinnar hefst þannig:
Tes yeux sont si profonds qu’en rne penchant pour boire
J’ai vu tous les soleils y venir se mirer . . .
Eg er hræddur um aS Bjarni Benediktsson hefSi yppt öxlum yfir
ýmsu sem þetta skáld, er ásamt Éluard varS þjóSskáld Frakka á stríSs-
er að segja. AS yrkja um fugla, blórn og dauðann, það er að yrkja um manninn
eins og hvert barn sér, því maðurinn er ekki til út af fyrir sig. Hlutirnir eru séðir
gegnum mennina og mennirnir gegnum hlutina. Eg veit að vísu að til hafa verið
þeir sem vildu einangra fuglana og blómin í skáldskap, en það sannar ekkert, og
þessi stefna er nú dauð fyrir löngu þó að hún geti raunar skotið upp kollinum við
og við ennþá. Að fyrirskipa mönnum að yrkja „án umskrifta" er fjarstæða. Skáld-
skapur sem ekki er „umskriftir" er ekki skáldskapur. „Náttúran er náttúra en ekki
skáldskapur,“ segir Reverdy. Ef hún væri skáldskapur þá þyrftum við ekki annars
skáldskapar við. — Framleiðsla þessa gagnrýnanda hefur varia staðið nógu lengi
ennþá til þess að hún verði fyllilega skýrð. Mér dettur þó í hug að skýringin á
skrifum hans um ljóðlist gæti verið fremur einföld: skortur áhuga, þekkingar og
vits á ljóðum.