Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Síða 94

300
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
sízt skyldi. í bandaríska tímaritinu Colliers, í okt. síðastl. skrifa tveir blaðantenn
á þessa lund: „Um alla Vesturevrópu hafa menn, sem eru ekki kommúnistar,
veitzt að Bandaríkjunum með orðum, sem vekja furðu, skelfingu og ugg bjá hverj-
um Ameríkumanni, sem á hlýðir ... Mestur er þessi hávaði meðal þeirra þriggja
þjóða, sem vér böfum hjálpað mest — á Bretlandi, Frakklandi og Vesturþvzka-
landi.“ Á þeim sjö árum sem liðin eru síðan heimsstyrjöldinni lauk hafa Banda-
ríkin átt þess kost að sanna forustuhæfileika sína í auðvaldsheiminum. Marshall-
„hjálpin“ var efnahagslegur grundvöllur þessa forustuhlutverks. Ifún gerði hvort-
tveggja: afstýrði um stund yfirvofandi framleiðslukreppu heima í Bandaríkjunum
og veitti þeim slíka vígstöðu í efnahagskerfi annarra auðvaldslanda og nýlendum
þeirra, að stappar nærri fullkominni fjárhagsánauð meðal þeirra ríkja, sem urðu
að þiggja. En Marshallhjálpin var ekki rétt og slétt efnahagsaðstoð. Henni var
fyrst og fremst ætlað það hlutverk að húa í haginn fyrir hemaðarhandalag það,
sem kennt er við Atlanzhafið, afla Bandaríkjunum herstöðva og víghreiðra víðs-
vegar um hnöttinn og króa inni ríki sósíalismans og alþýðuveldanna. I sama mund
var Kórea valin sem tilraunastöð, þar sem Bandaríkin gátu sannprófað hernaðar-
mátt sinn og forustuhæfni í stríði nálægt landamærum tveggja stórvelda alþýð-
unnar, Kína og Ráðstjórnarríkjanna.
Árangurinn af sjö ára forustu Bandaríkjanna í auðvaldsheiminum má orða í
fám orðum: Marshallhjálpinni lýkur með yfirvofandi efnahagskreppu, sem læsir
hrömmunum um allan lieim auðvaldsins. Þverbrestir Atlanzhafshandalagsins verða
berari með hverjum degi sem líður, víghúnaðaráætlanir þess fá ekki staðizt og
Vesturevrópa er þessa stundina þess alls ómegnug að leggja út í stórstyrjöld.
Kóreustríðið er orðið að alheimshneyksli, frá livaða sjónarmiði sem á það er
litið, frá hernaðarlegu sjónarmiði er það blátt áfram Bandaríkjunum hneisa og
skömm. Slíkur er árangur handarískrar heimsforustu í lok ársins 1952.
Bandaríski hlaðamaðurinn Walter Lippmann hefur fyrir nokkrum mánuðum
túlkað hag Bandaríkjanna á þessa lund: „Og þannig verðum vér að læra að lifa í
heimi, sem fyrri reynsla vor hefur ekki húið oss undir — að lifa í heimi, þar sem
andstæðingar vorir eru meiri að vexti en vér. Hagur vor er mjög ískyggilegur.
Svæði vestrænna áhrifa í heiminum skreppur saman.“ (Washington Post, 11. sept.
1952.)
Frá sínu bandaríska sjónarmiði hefur Lippmann staðfest skoðanir Stalíns, sem
getið var um í upphafi þessa máls. Hinn borgaralegi heimiir hefur þegar minnkað
um fjórðung að flatarmáli og um þriðjung að mannafla. I þessum þrönga heimi,
sem logar í uppreisnum nýlenduþjóða Suðausturasíu og nú síðast Afríku, reyna
hin gömlu stórveldi að sjá hag sínum borgið, hítast þegar um jötuna, en enginn er
þar harðari á stalli en Bandaríkin, þessi ofvaxni jötunn vestursins. Þess sjást þegar
mörg merki á lofti, að andstæðurnar milli Bandaríkjanna annars vegar og hinna
minni stórvelda, Bretlands, Frakklands, Japans og Vesturþýzkalands hinsvegar,
eru að verða æ stríðari. Á undanförnum árum hefur ekki borið svo mjög á þess-
um andstæðum á yfirborðinu. Meðan atvinnulíf þessara stórvelda var að skríða
saman, meðan þau urðu að þiggja sitt náðarhrauð af Bandaríkjunum á eftirstríðs-