Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Page 107

UMSAGNIR UM BÆKUR
Rit Gunnars
Gunnarssonar
ÚtgáfufélagiS Landnáma,
Reykjavík.
Það er mál manna, að þetta misseri sé
merkistími í íslenzkum bókmenntum.
Flest stórmenni okkar í skáldmenntinni
eru á ferðinni með ný verk og endurút-
gáfur eldri verka.
Utgáfufélagið Landnáma hefur nýlega
sent frá sér XII. og XIII. bindi heildarút-
gáfunnar af ritum Gunnars Gunnarsson-
ar. Eru það 2. útgáfa Heiðaharms og
framhald hans, kallað Sálumessa, en þær
bækur eru upphaf sagnabálks, er höf-
undur nefnir Urðarfjötur og kennir
sennilega við örlaganornina fremur en
örnefni í sögunum. Þessarar heildarút-
gáfu hefur ekki verið getið að ráði hér í
Tímaritinu áður, og er því ekki úr vegi
að fara fám orðum um heildarsnið henn-
ar. Höfundur hefur ritað eftirmála við
flest bindin, sem út eru komin, og er að
þeim mikill fengur.
I
Útgáfan hófst 1941 með Skipum lieið-
ríkjunnar sem fyrsta bindi. Næst komu
Nótt og draumur (1942) og Oreyndur
ferðalangur (1943). Þessum þrem sög-
um hefur verið gefið samheitið Kirkjan
á fjallinu. Frumsamdar voru þær á
dönsku, eins og flestar bækur Gunnars
til 1940, en Gyldendal gaf þær út. Is-
lenzku þýðinguna gerði Halldór Kiljan
Laxness, snilldarverk út af fyrir sig. —
Skip heiðríkjunnar voru upphaflega
tvær sögur, sem urðu til, að höfundarins
sögn, sumrin 1923 og 1925, Leikur að
stráum og Skip heiðríkjunnar.
Annað bindi útgáfunnar, Nótt og
draumur, kom fyrst út 1926, en frumút-
gáfa (danska útgáfan) III. bindis kom
út í tveim hlutum 1927 og 1928 undir
heitunum Oreyndur jerðalangur og Hug-
leikur mjögsiglandi. Allar þessar þrjár
bækur eru sjálfsævisaga Ugga Greips-
sonar, urn bemsku hans og uppvöxt í
skjóli blóma og skáldskapar og loks ut-
anför til að sigra heiminn — með góðum
árangri. Telja menn, að þama sé höf-
undurinn að segja sögu sjálfs sín, en
hann hefur borið á móti því. Hinu getur
enginn neitað, að skáldverk sem Kirkjan
á fjallinu hlýtur alltaf að endurspegla
persónulega reynslu höfundarins meira
og minna, og má vera vandséð, hvað telja
beri blutlæga ævisögu höfundarins.
Borgarœttin, vinsælasta og útbreidd-
asta verk Gunnars, kom út í IV. bindi
þessarar útgáfu 1944. Borgarættin er
fólksaga, sem kom út í fjórum hlutum
(Ormarr 0rlygsson, Den danske Frue
paa Ilof, Gæst den enpjede, Den unge
0rn) hjá Gyldendal í Kaupmannahöfn
1912—14. Þetta er saga um stórmennið
og höfðingjann Ormar og varmennið
séra Ketil, sem að lokum snýr af vegi
villunnar og bætir fyrir það, sem fyrir