Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Page 114

320
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
bregða. Þeir eru forhertari en svo. Þögn-
in er þeim þægilegust. En kvæðið mun
koma óþægilega við suma aðra. Sam-
vizka þjóðarinnar liefur verið óróleg
undanfarið, og ýmsir hafa hlotið sár,
sem eru ógróin og þeir kysu, að væru
ekki ýfð. Efinn kvelur ýmsa, og margur
mtindi hafa kosið að vera íslandi ein-
arðari sonur en hann hefur verið því
um sinn.
Auðvelt mun að benda á fallegar vísur
í þessu kvæði. Til dæntis:
Hvað verður nú um gimbrina þess
og grasið og bláan skóg,
iaukinn og gaukinn,
ló í mó,
gulli rekinn jökulinn
og silfri drifinn sjó?
Einnig má finna misheppnaðar vísur, þó
að þær séu miklu færri. Til dæmis þessa:
Myrkur er yfir útskögum
— og hvað er að.
vera liggur í snjónum
vafin innan í blað
— er það kannski jesúbarnið
eða hvað?
Um heildarsvip kvæðisins vildi ég
segja þetta: Formið er vel valið, þjóð-
kvæðastíllinn fellur vel að efninu, og
líkingarnar eru flestar góðar. Sumar eru
þó vafasamar, enda þótt þær séu sóttar
til ísl. þjóðkvæða og ævintýra. Líkingar
þessa kvæðis þurfa að vera íslenzkari en
í öðrum þjóðkvæðum. T. d. er vafasöm
líkingin, að Sóley sitji við hafið á kóral-
skóm, og einnig, að brúðguminn sofi í
himinsœng.
Suma kafla kvæðisins hefði mátt hefla
betur. Eg hef áður minnzt á 1. vísu í 19.
kafla, en mér finnst koma til álita, hvort
ekki ltefði verið réttara að sleppa þeim
kafla alveg, ekki vegna þess að efni hans
sé ekki nógu dramatískt, heldur vegna
hins, að vafi leikur á, að tilefnið beri
hann uppi.
Einnig vildi eg segja líkt og Jóhannes,
þegar nýsköpunarstjórnin var mynduð:
-—- Nei, mætti ég þá biðja
um minna af veizluhöldum,
en meira af byltingunni.
Mætti ég biðja um örlitlu rninni fegurð-
arrómantík og viðkvæmni, en meiri raun-
hyggju. Hvers vegna þarf Sámur Bola-
son að svæfa söngvarann og fjötra Sól-
ey? Ekki eingöngtt vegna þess að sólar-
ljóð söngvarans láti sem guðlast í eyrurn
Sáms og Sóley vilji neyða söngvarann til
vökunnar, eins og kvæðið gefur í skyn.
Kjarni málsins, stéttabaráttan, þarf að
koma skýrar fram. Því betur sem menn
gera sér ljóst, að hér er um stéttabaráttu
að ræða á víðtækasta vettvangi, því virk-
ari verður andspyrnan.
Helgi J. Halldórsson.
Jón úr Vör:
Með örvalausum boga.
Yncsta kynslóð íslenzkra ljóðskálda fer
aðallega tvær leiðir. Annars vegar ertt
þeir sem reyna í rnargra óþökk að tjá
okkur hug sinn í abströktu líkingamáli
(Hannes Sigfússon, Sigfús Daðason,
Stefán Hörður). Hins vegar eru nokkrir,
sem er efst í ltuga að leiða okkur á veg
sannleikans í þjóðfélags- og þjóðernis-
málum (svo sem Þorsteinn Valdimarsson
eða Einar Bragi). Þeir hafa ekki varpað
frá sér hefðbundnu ljóðformi og leita
jafnvel fanga til Eddukvæða, dansa og
annarra uppsprettna íslenzks skálda-
máls.
Jafnfjarri báðum þessum hópum er
Jón úr Vör. Að vísu er hann ráðnara