Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Qupperneq 29

HEIMA OG HEIMAN
19
líkið héti þegar það fyndist, og Petersen sem fyrirskipaði að kóngurinn
og önnur yfirvöld í Danmörku skyldu sett af á meðan verið væri að
gánga milli bols og höfuðs á síðasta dananum, — þeir raunkuðu ekki við
sér fyren þeir voru hættir að skrifa undir plögg. Og ég held að ekki að-
eins í Danmörku, heldur hvar sem er í Evrópu, mundu plögg frá blóma-
skeiði stríðsæsíngastefnunnar einsog þau tvö sem ég hef gert hér að um-
talsefni, vekja slíkt ógeð nú, 1954, að á einum degi mundi í almennings-
álitinu gersamlega líða uppaf þeim stjórnmálamanni sem legði nafn sitt
við þvílíkt og annað eins, — slíkur er ósigur þessara stjórnmálamanna
orðinn.
Það hefur ekki farið fyrir ofan garð og neðan hjá íslendíngum, að
þegar Heðtoft forsætisráðherra í Danmörku lýsti yfir því sem talið heíur
verið úrslitaneitun dana um afhendíngu á sjálfstæði Danmerkur og
landsréttindum í hendur ameríska hernum, þá gerði hann hið íslenska
fordæmi að einum höfuðliðnum í röksemdafærslu sinni. Ráðherranum
var bersýnilega ljóst, hver harmleikur það er þegar her úr Vesturálfu
heims, fólk af þeirri manngerð sem kölluð er „tæknivæddir frummenn“
(og vér mundum elska ef það væri kjurt heima hjá sér) er sent útaf örk-
inni til að ráða lögum og lofum meðal fornmentaðra þjóða einsog ís-
lendínga eða dana, — gestir sem heimaþjóðin á eingan snertipúnkt við
þegar sleppir sambandi við stjórnmálamenn, kyr.ferðismarkaðinn og þá
tegund manna sem danir nefna „værnemagere“, og allrasíst nokkurn
vettváng sameiginlegan til andlegra eða menníngarlegra viðskifta.
Það hefði verið ánægjulegt ef vér hefðum verið jafnfúsir að læra af
dönum í þessu máli og þeir vilja nú láta sér okkar víti að varnaði verða;
ánægjulegt ef vér hefðum haft eins rólegar taugar og þeir; ánægjulegt
ef ábyrgðarmenn meðal vor hefðu haft þrek til að láta hótanirnar um úlf-
inn ríða hjá, uns íslenskur almenníngur hefði uppgötvað eitthvað svipað
og danska þjóðin uppgötvaði: að það var verið að hafa hana að háði og
spotti þegar átti að festa á hana útgeislunarmælinn og seðilinn með nafn-
inu, og gera ráðstafanir til að setja kónginn af meðan væri verið að gera
útaf við seinasta danann, — og að þeir sem stóðu fyrir þessari umhyggju
gagnvart Danmörku mátu dönsku þjóðina á við þesskonar óværu sem
einu gilti þó öll væri brytjuð niður fyrir hund og hrafn. Já það hefði
verið ánægjulegt að vér hefðum haft siðferðisþrek til að þrjóskast einsog