Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Síða 39

UM GARCÍA LORCA
29
Arabísk óhrií
Granada er að sögn allra, sem hana hafa gist, ein sérkennilegasta og
skemmtilegasta borg Evrópu, og ber margt til þess. Borgin stendur norð-
vestanvert við fjallgarðinn Sierra Nevada, við rætur fjallsins eru stórir
akrar og olíuviðarlundir, en utan við borgina á aðra hönd er víðlend
slétta með trjágörðum og stórum áveitum.
Granada var stofnuð af aröbum skömmu eftir að þeir
hernámu Spán á öndverðri 8. öld (711). Árið 1238
varð hún sjálfstætt máraríki. Þegar losna tók um tök mára á öðrum hlut-
um Spánar, héldu þeir sem fastast í Granada og létu hana ekki af hendi,
fyrr en öllu öðru var glatað og ósætt orðið lengur (1492). Borgin hefur
þannig lotið austrænu veldi í meira en sjö aldir, og sér þess vitanlega
víða stað. Elzti borgarhlutinn er byggður í alaustrænum stíl, þröngar
bugðóttar götur og oft snarbrattar, húsin riðlast hvert á öðru eins og
þeim hafi verið kastað hér niður og hending látin ráða, hvað upp sneri,
víða hanga þau utan í brekkum „eins og skelfdar fjallagemsur“, eftir
því sem Nexö segir í bók sinni, „SoIdage“. Frægust márískra menja er
töfrahöllin Alhambra, aðsetursstaður kalífanna, og munu flestir kannast
við Ijónagarðinn með svörtu marmaraljónunum tólf. En austrænna á-
hrifa gætir ekki aðeins á ytra borði. Sögur, söngvar, dansar og ljóð af
arabískum uppruna hafa auðgað andlegt líf og menningu borgarinnar,
og blóðblöndun við mára hefur gefið fólkinu á þessum slóðum sérstakan
svip og mótað skapeinkenni þess.
Granada skiptist í þrjá meginhluta: gamla hlutann,
sem á var minnzt, nýja borgarhlutann eða þá eigin-
legu Granada, en hinn þriðji (Albaicin) er að miklu leyti byggður síg-
aunum.
Nokkur ævintýraljómi hefur lengi leikið um sígauna, þenna þeldökka
kynþátt mcð eirðarleysið í blóðinu. Fjarlægur óviss uppruni þeirra og
eigin sögusagnir um ættgöfgi sína skópu þeim víða virðingu, þegar þeir
lögðu leið sína fyrst til vestrænna landa á miðöldum ofanverðum. Sú
dýrð stóð þó ekki lengi, enda var sígaunum ekki gefið að varðveita hana.
Hvar sem spákerlingar kynflokksins komu, brá svo undarlega við, að
dýrgripir húsráðenda hurfu niður í pilsvasa þeirra. Karlmennirnir voru
slægir kaupsýslumenn og miðlungi frómir. Lögum lutu sígaunar engum
nema eigin, enda einskis lands þegnar. Þeir eru af náttúrunni dýrkendur
algers frelsis, sem spyr ekki um annars hag, og líta niður á bændur og
Sígaunar