Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Side 58

48
TÍMARIT MÁLS OG MENNINCAR
verið sett á svið og var ekki gefið út fyrr en að höfundinum látnum.
Þetta er lengsta leikrit García Lorca og harla tyrfið og torskilið. Það er
nánast tilraun til að lýsa heimi yfirveruleikans (súrrealistísk) og undir-
vitundarinnar (súbrealistísk) — og má guð vita, hvernig það hefur tek-
izt. Áhrif frá erlendum leikskáldum, svo sem Strindberg, Capek, Maeter-
linck og Pirandello eru mjög greinileg.
Edwin Honig, sem ritað hefur vönduðustu bókina, sem til er um
García Lorca, heldur því fram, að García Lorca hafi viljað byggja leikrit
þetta eftir lögmálum tónverks, og færir að því nokkur rök. Sænski leik-
listarfræðingurinn, Gustaf Hilleström, hallast að sömu skoðun, en fer
varlegar í fullyrðingar. Ég er ekki fær um að dæma um það. En það væri
í fullu samræmi við starfsaðferðir og viðleitni García Lorca. í ljóðum
sínum þrinnar hann iðulega ljóðlist, tónlist og málaralist. Og í leikritum
sínum leggur hann allt fram, sem hann á, og reynir að fella það saman
í eina órofa heild. Og það væri næstum undarlegt, ef hann hefði ekki
reynt að byggja leikrit á grind, sem ætluð var tónverki.
„Leikhúsgestirnir“ (E1 público) heitir annað súrreal-
istískt leikrit, sem García Lorca gerði einnig frum-
drög að á Kúbu, en hefur sennilega aldrei lokið.
Heimildum ber þó ekki saman um, hvort hann hafi fullgert það eða ekki.
En hvort sem rétt kann að vera, hafa ekki varðveitzt nema tvö atriði
þessa leiks af fimm, sem fyrirhuguð voru, og eru þau prentuð í heildar-
útgáfunni á verkum hans í Buenos Aires 1938. Bera þessi atriði heitin
„Rómverska drottningin“ og „Fimmta atriði“. Þetta leikrit er djarfasta
tilraun García Lorca til að brjóta niður alla múra milli áhorfenda og
leikara. Leikhúsgestir fara með aðalhlutverkin. Þá ræðst García Lorca
hér heiftarlega gegn „kaupmangaraleiklistinni“, sem hann kallaði svo.
Á einum stað gera nokkrir leikhúsgestir uppþot. Þeir vilja ekki una því,
að rótgrónar skoðanir þeirra séu hafðar að háði í leikhúsinu, og ætla
að drepa leikarana og leikstjórann, en eru búnir að krossfesta skáldið,
og sést það álengdar í andarslitrunum.
Rithöfundurinn, Alfredo de la Guardia, segir, að García Lorca hafi
sjálfur mælt svo um þetta leikrit: „Ég býst ekki við, að til sé neinn leik-
hópur, sem eigi nógu eldlegan áhuga til að færa leikritið á svið, né nein-
ir áhorfendur, sem eigi myndu telja það móðgun við sig.“ Og Edwin
Honig segir hógværlega, að hafi García Lorca verið á báðum áttum um,
„Leikhús-
gestirnir"