Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 6

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
erum vér í hernaðarbandala{;i við Frakkland, sem um langt skeið hefur notað meginið
af herafla sínum til að kæfa sjálfstæðishreyfingu Alsírbúa í blóði, — við Bretland, hinn
blóðuga kúgara Kýpur og hinnar varnarlausu blökkulijóðar í Kenýa, — við Bandaríkin,
hinn aðgangsharða arðræningja Mið- og Suður-Ameríku, frumkvöðul kalda stríðsins og
vígbúnaðarkapphlaupsins. 011 saga vor hrópar gegn þátttöku í slíkum félagsskap, og bar-
áttunni niun ekki linna, fyrr en Island er aftur hlutlaust ríki.
Daginn eftir undirritun sakaruppgjafarinnar gerðist í Reykjavík atburður, sem táknar
skref frani á við í baráttunni fyrir brottflutningi heisins.
Þegar að því leið á síðastliðnu liausti, að teknir yrðu upp samningar við bandarísk
yfirvöld um brottflutning hersins, hóf Sjálfstæðisflokkurinn, sem ákveðnast allra her-
námsflokka liefur beitt sér fyrir innlimun Islands í bandarískt valdakerfi, ofsafulla múg-
sefjunarherferð á sania liátt og fyrir átta árum, er ísland var vélað inn í A-bandalagið.
Nú var tilgangurinn sá að koma í veg fyrir, að lierinn yrði látinn fara. Að þessu sinni
var áróðurinn enn trylltari, og einnig var stofnað til óeirða og skrílsláta, sem reyndar
liöfðu öfug álirif við það, sem til var ætlazt. Hamfarir Sjálfstæðisflokksins báru þann
árangur, að hinir fyrri bandamenn lians í hernámsmálinu, Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn, heyktust á að láta herinn fara að sinni, og það má telja alveg víst, að
hefðu andstæðingar hernámsins ekki átt sterk ítök í ríkisstjórninni nú, niundi hafa verið
samið um framlengingu hernámsins til langs tíma.
Áhrifin af herferð Sjálfstæðisflokksins hafa að mestu dvínað, en auðvitað notar hann
enn hvert tækifæri til að þagga niður kröfurnar um brottflutning hersins. Þegar nefnd
sú, er fulltrúaráð verkalýðsfélaganna í Reykjavík kaus til að undirbúa hátíðahöldin 1.
maí, tók að ræða ávarp dagsins, neituðu þeir nefndarmenn, er fylgja Sjálfstæðisflokknum
að málum, að fallast á, að í ávarpinu væri krafa um brottför hersins. Og það undarlega
skeði, að alþýðuflokksmenn í nefndinni fylgdu Sjálfstæðisflokknum að þessu máli. Við
atkvæðagreiðslu urðu hernámssinnar í minnihluta, og höfnuðu þeir þá fyrir hönd um-
bjóðenda sinna allri þátttöku í hátíðahöldum verkalýðsins 1. maí. Slíkt kappsmál var
þeim að tryggja þrásetu hersins.
Af þessum sökum varð hernámsniálið aðalbaráttumál dagsins í Reykjavík, og þó að
nokkrir trúnaðarmenn, sem mátu meira trúnað við hernámsflokka en við verkalýðinn,
snerust gegn þeim söniu kröfum um hrottflutning hersins, sem bornar liafa verið fram í
liinum sameiginlegu kröfugöngum margra undanfarinna ára, þá brást verkalýðurinn ekki.
1. maí var veður óhagstæðara en verið hefur um fjölda ára þann dag, þétt, uppstyttu-
laus rigning. I fyrstu var fámennt umhverfis fánana, en nokkrum mínútum áður en
kröfugangan átti að hefjast, streymdi fólkið að úr öllum áttum, og raðirnar urðu eins
þéttar og margar og r.okkru sinni fyrr. í hellirigningu gekk þessi einbeitta verkalýðs-
fylking — þúsundir karla og kvenna — hina venjulegu leið um borgina og staðhæmdist
að lokum á Lækjartorgi og hlýddi þar ræðum jafnróleg og þótt glaðasólskin hefði verið.
Um kvöldið vissi öll Reykjavík, að verkalýður horgarinnar hafði á eftirminnilegan hátt
fylkt liði til að bera fram kröfuna um brottflutning hersins, tekið forustuna í nýrri sókn
í því máli.
Á undanförnuni mánuðum hafa ýmis verkalýðsfélög gert félagssamþykktir gegn áfram-
haldandi hernámi, og nú nýverið samþykkti Ungmennasamband Borgarfjarðar kröfu um
brottflutning hersins. Sú samþykkt sýnir, að alþýðan er sama sinnis í þessu máli bæði
84