Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Page 21

HALLDÓR ÞORSTEINSSON
Eugene O’Neill
Hverfum snöggvast aftur í tímann, til
haustsins 1953. I Boston er fraegur
maður nýlátinn eftir erilsamt liststarf. Við
lítið borð hjá dánarbeðinum situr læknir og
ritar vottorð, sem hljóðar á þessa leið:
Nafn hins látna: Eugene Gladstone
O’Neill.
Banamein: Lungnabólga.
Fæðingardagur og -ár: 16. okt. 1888.
Dánardægur: 27. nóv. 1953.
Nöfn foreldra: James O’Neill og Ellen
Quinlan.
Nafn eiginkonu: Charlotta Monterey.
Eins og að líkum lætur gefur þetta stutta
dánarvottorð okkur næsta ófullkomna hug-
mynd um hvers konar mann Eugene O’Neill
hafði að geyma, enda tæplega til þess ætl-
azt.
O’Neill var frægur maður, en hann var
ekki gæfumaður að sama skapi, enda gæti
ævisaga hans hæglega orðið efni í stórbrot-
inn harmleik eða hefur sennilega orðið
það, ef grunur manna um viðfangsefnið í
síðasta verki hans, sem verður ekki sýnt
samkvæmt ósk hans fyrr en 25 ár eru liðin
frá dauða hans, reynist vera á rökum reist-
ur.
O’Neill átti hvorki barna- né konuláni að
fagna. Hann átti þrjár konur og þrjú börn
um ævina. Fyrsta kona hans ól honum son,
Eugene O’Neill yngri, sem varð síðar flug-
gáfaður námsmaður og doktor í grískum
fræðum við Princetonháskólann, en fyrir-
fór sér vegna andsvarslausrar ástar liðlega
þrítugur að aldri. Þetta var O’Neill þung-
bær missir. Með miðkonu sinni átti hann
tvö börn, Shane og Oonu, en ekkert með
þeirri síðustu.
Shane O’Neill er talinn eiga sér litla við-
reisnar von, því að þegar á unglingsárum
sínum gerðist hann svo ótækur eiturlyfja-
neytandi, að hann hefur iðulega orðið að
sæta þungum refsingum og háum sektum
sökum eiturneyzlu sinnar. Þótt flestum
reynist vandratað út úr vítahring þeim, sem
eiturnornir slá um fómardýr sín, þá mun
þeim þó vera auðrataðra þaðan en Shane
O’Neill. Þannig var hann líka föður sínum
glataður sonur.
Fregnin af brúðkaupi Oonu og ChapHns
reið að O’Neill sem mikil ógæfa. Lagðist
hann í ægiiegt þunglyndi og var ekki mönn-
um sinnandi lengi á eftir. Hann fyrir-
gaf dóttur sinni aldrei að hafa gifzt
margkvæntum leikara, sem var ekki aðeins
jafnaldri tengdaföður síns heldur hafði líka
sérlega vafasaman vitnisburð í ástamálum.
Mönnum kann að virðast það sízt sæma
O’Neill að kveða upp ákvæðisdóma um
aðra í þeim efnum, en hann var ef til vill
ekki jafnblindur í sinni sök eins og sýnist í
fljótu bragði. Sennilega hefur hann ekki
talið Chaplín betur fallinn til að vera dótt-
ur sinni góður eiginmaður en hann sjálfur
hafði reynzt konum sínum.
Chaplín sagði einhverju sinni: „Við
tengdafeðgamir eigum ekki skap saman.
Hann heldur, að hann sé meiri maður en
99