Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Page 57

TIL FUNDAR VIÐ HEINE I WEIMAR
unum sagði dr. Harich, að próf.
Wolfheimer hefði misskilið sig, og í
svarræðu sinni sagði próf. Wolf-
heimer, að dr. Harich hefði misskil-
ið sig. Þá varð mér ljóst, að Þýzka-
land byggja tvö ríki, sem skilja tæp-
lega hvort annað, þótt bæði tali há-
þýzku. Tungutak Marxismans og hin
borgaralega mállýzka vestrænna bók-
menntavísinda voru eins og tvær
tungur sitt af hvorum stofni, og túlk-
endur beggja tungna skildu ekki eða
misskildu hvor annan. Hins vegar
fannst mér ég skilja báða ágætlega.
En þessar deilur hinna hálærðu
manna úr austri og vestri færðu mér
heim sanninn um það, að sameining
beggja hinna þýzku landshluta er
miklu flóknara mál en margur hygg-
ur.
Þegar líða tók á ráðstefnuna
kvörtuðu margir yfir því, að ekki
mundi vinnast tími til að ræða um
skáldið Heine því að umræðurnar
um heimspeki hans og lífsskoðun
urðu svo rúmfrekar, að menn virtust
gleyma því, að Heine var skáld í
fyrsta lagi, og fjarri því að vera at-
vinnu-heimspekingur. Úr þessum
galla var þó að nokkru bætt, er ung-
ur maður, tæplega þrítugur, dr. Hans
Kaufmann, flutti erindi um „Gestal-
tungsprobleme im Wintermárchen“
— Viðfangsefni formsins.í Vetrar-
ævintýrinu.
Dr. Hans Kaufmann var unglings-
legur, hálffeiminn maður, en mér er
eiður sær, að ekkert erindi, sem flutt
var á ráðstefnunni hafi vakið jafn
óskipta athygli. Þá varð mér ljóst
hvílíkt töfrahnoða Marxisminn er
þegar honum er beitt af leikni og
skilningi. Hinir vestrænu fulltrúar
ráðstefnunnar luku allir upp einum
munni um það, að erindi Kaufmanns
hefði verið glæsilegasti fyrirlestur-
inn, sem haldinn var. Ef þýzka al-
þýðulýðveldið á marga slíka marx-
íska bókmenntafræðinga, þá þarf
það ekki að kvíða framtíðinni. Er-
indi Kaufmanns var sigur marxískra
bókmenntavísinda á ráðstefnunni.
Þjóðverjar beggja megin mæranna
settu auðvitað svipinn á ráðstefnuna.
Sérstaklega er mér minnisstætt er-
indi próf. Vontins um Heine, Ham-
borg og Hamborgarmenn. Þar sagði
hann söguna af minnismerki Heines.
Sú saga hefði einhverntíma verið
kölluð lygisaga, en samt er hún sönn.
Og þá er ég illa svikinn, ef Heine
hefur ekki glott við tönn á sínum
ódáinsakri, er hann horfði á feril
myndastyttu sinnar um þá jörð, þar
sem þýzk tunga er töluð.
Það er upphaf þessarar sögu, að á
síðara hluta 19. aldar var keisarafrú
í Austuríki-Ungverjalandi, að nafni
Elisabet, gift Franz Jósef keisara,
sem virtist vera þeim ósköpum gædd-
ur að geta aldrei dáið. Elisabet hafði
frá æsku unnað meir ljóðum Heines
en annarra skálda. Þegar hún var
orðin drottning í víðlendasta og fjöl-
135