Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Page 68

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Sundurlimun Þýzkalands
Það hefur löngum verið sú árátta
á sögu Þýzkalands, að þjóðin var
tvístruð í mörg ríki og varð ekki
sameinuð fyrr en á seinni hluta 19.
aldar, þá jafnvel fremur losaralega.
Eftir seinustu heimsstyrjöld var
landið limað sundur enn á ný, og nú
er það að verða eitt viðurhlutamesta
vandamál nútímans, hvernig Þýzka-
land verði sameinað aftur. Þetta
vandamál er því erfiðara viðfangs,
að % hlutar Berlínar heyra undir
Vestur-Þýzkaland, og samskipti
borgarhlutanna eru svo flókin, að
það stappar nærri löngu háskólanámi
að henda reiður á þeim. Það var
ekki fyrr en ég kom aftur til Berlín-
ar, að ég skildi hvers vegna maður
varð að hafa passa í Austur-Berlín til
þess að fá sér bjórkollu eða kaupa
smáhlut í búð. Skiptagildi austur-
marksins í Vestur-Berlín er svo fár-
ánlegt, að greiða verður rúmlega
fjögur austurmörk fyrir hvert vestur-
mark. Hver sá sem verzlað hefur í
báðum borgarhlutum Berlínar kemst
brátt að raun um, að slík gjaldeyris-
verzlun nær ekki nokkurri átt, enda
hafa ibúar Vestur-Berlínar notað sér
þetta og þyrpzt í hópum til Austur-
Berlínar og keypt þar vörur og
skemmt sér fyrir lítinn pening. Ef
ekki átti að éta Austur-Berlín út á
húsgang var ekki annars kostur en
að láta menn sýna passa, er gilda
fyrir þegna alþýðulýðveldisins, þeg-
ar verzlað er eða þjónusta greidd. En
það er eingöngu í Austur-Berlín, að
hafður er á þessi háttur, allsstaðar í
Austur-Þýzkalandi utan Berlínar fer
verzlun fram passalaust.
í dagfarslegu lífi manna í Þýzka
alþýðulýðveldinu verður ekki sér-
staklega vart við hina pólitísku og
efnahagslegu sundurlimun Þýzka-
lands, nema í Berlín. En sundurlim-
unin liggur eins og dulinn sársauki í
brjósti hvers Þjóðverja. Hinar efna-
hagslegu og menningarlegu hömlur,
sem sundurlimunin veldur, eru ákaf-
lega meinlegar, en hitt skiptir þó
meiru máli, að farið er að bera á
ótta og kvíða vegna þess, að Vestur-
Þýzkaland er að hertygjast og for-
ráðamenn þess fara ekki dult með
það, að þeir muni ætla sér að leysa
sameiningarvandamálið með vopna-
valdi. Slík valdbeiting mundi ekki
aðeins stofna til borgarastyrjaldar í
Þýzkalandi, heldur til heimsófriðar.
En hvað sem því líður, þá verður
þetta mikla þjóðarvandamál Þýzka-
lands ekki leyst nema með sáttfýsi og
tilhliðrunarsemi þýzkra valdamanna
beggja megin landamæranna og póli-
tískri handlagni og lipurð stórvelda
þeirra, sem gengu frá friðarsamning-
unum í Potsdam 1945. Að öðrum
kosti er allra veðra von.
Þessa daga sem ég dvaldi í Þýzka
alþýðulýðveldinu reyndi ég að kynna
mér hag háskólaborgaranna. Það er
sýnilega dekrað meir við stúdenta í
146