Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Blaðsíða 21

DAGRENNING í RÓMÖNSKU AMERÍKU
væðingar, erlend fyrirtæki í Argen-
tínu voru keypt og komið var á fót
nýjum iðngreinum. En í þeim klíðum
lækkaði verð á útflutningsvörum
Argentínu, ull, húðum og kjöti, jafn-
framt því sem útflutningsmagnið fór
minnkandi, en erlendur iðnvarningur
hækkaði í verði. Fyrr en varði, lenti
Argentína í hinum mestu fjárkrögg-
um og verðbólgan magnaðist stórum
og hefur verið mjög óróasamt í land-
inu. Fór svo að Argentína brast úr
hendi einvaldans og hann flýði land. í
kosningum, sem fóru fram 1958, vann
róttæki flokkurinn sigur með loforð-
um um umbætur og framfarastefnu.
Foringi þessa flokks, Arturó Frondizi,
settist í forsetastól, en síðan hann tók
við völdum hefur fjárkreppan enn
ágerzt; 1959 tvöfölduðust erlendar
skuldir og komust upp í 2500 milljón-
ir dala. Gífurleg dýrtíð hefur valdið
mikilli ókyrrð á vinnumarkaðnum,
svo að verkföll hafa verið mjög tíð.
Frondizi hefur fleytt sér á bandarísk-
um lánum, en til þess að greiða fyrir
þeim lántökum hefur hann fylgt sam-
dráttarstefnu í atvinnumálum og gert
erlendu fjármagni hægar um vik í
landi sínu, en hinni róttæku kosninga-
stefnuskrá hefur hann fleygt fyrir
borð. Nú er svo komið, að bandarískt
fjármagn hefur algerlega ýtt hinu
enska til hliðar.
Sama máli gegnir um Chíle. Iðn-
væðingin þar hefur lent í úlfakreppu
og landið á við fj árhagserfiðleika að
etja. Jorge Alessandri forseti hefur
reynt að hressa fjárhaginn við með
því að fylgja samdráttarstefnunni,
hann hefur dregið úr verklegum fram-
kvæmdum og haldið verklaunum
niðri, en verðbólga hefur haldið
áfram að vaxa og erlendar skuldir að
hlaðast upp, svo að þær nema nú 850
milljónum dala. Megn ókyrrð ríkir
meðal alþýðu í bæjum og sveitum og
verkamenn hafa háð harðvítug verk-
föll í blóra við hinn íhaldssama for-
seta. Bændur og landbúnaðarverka-
menn búa við hin bágustu kjör og
eiga vart málungi matar, en 10%
þjóðarinnar á nær allt ræktarland.
Gagnauðugasta land Suður-Amer-
íku er Venezúela, en þar eru málmar
í jörðu, svo sem járn og miklar olíu-
lindir, og er það annað í röð mestu
olíuvinnslulanda heimsins. Perez Ji-
menez stjórnaði landinu sem einvald-
ur væri á árunum 1953—1958. Tals-
verðu fjármagni var varið til iðnvæð-
ingar, en mikið fé fór í súginn og for-
setinn kom ógrynni fjár úr landi.
Auðfélögin höfðu mikla velþóknun á
Jimenez, enda gaf hann þeim mikið
svigrúm til athafna í landinu. Honum
var steypt af stóli í allsherj ar uppreisn
í janúar 1958, og í desember sama ár
var Rómuló Betancourt kosinn forseti
og fekk það hlutverk að ráða bót á
óstjórn forvera síns. Stjórn Betan-
courts hófst handa um að leysa brýn-
asta vandamál landsins, að skipta
stórjörðum milli jarðnæðislausra
99