Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Blaðsíða 71

UMSAGNIR UM BÆKUR
hann segi auðvitað' réttilega, að hann hafi
verið fulltrúi borgarastéttar, en ekki verka-
lýðs. Það mega heita undarlegir duttlungar
örlaganna, að þessi penpíulegi, þröngsýni
og að mörgu leyti íhaldssami smáborgari,
skuli hátt á aðra öld hafa verið átrúnaðar-
goð róttækra manna og grýla á íhaldsmenn
um allan heim. Þá má ég heldur biðja um
Danton sem byltinguna holdi og blóði
klædda.
Mikið er að græða á kaflanum um iðn-
byltinguna miklu og afleiðingar hennar. Er
sá kafli ágætlega saminn, enda hafði Jón
kynnt sér þetta efni mjög rækilega þegar á
háskólaárum sínum, en aðalritgerð hans í
mannkynssögu fjallaði um Chartistahreyf-
inguna í Bretlandi, sem átti rætur sínar að
rekja til þess umróts í þjóðfélaginu, sem
iðnbyltingin olli. Iðnbyltingin er efni, sem
ekki er vanþörf á að gera rækileg skil, en
iðnvæðing sú og tæknibylting, sem hófst
með henni, er undirstaða allrar þjóðfélags-
þróunar fram á þennan dag. Hún olli mestu
aldahvörfum, sem nokkru sinni hafa orðið í
sögu mannkynsins, frá því er sögur hófust.
Skemmtilegt er að fá þarna glögga frá-
sögn af þrælauppreisninni á Haiti á síðasta
áratugi 18. aldar, en þeim atburðum er nú
lítt á loft haldið. Hér heyja þrælarnir sjálf-
um sér frelsi, og flýtti sú barátta eflaust
fyrir afnámi þrælahalds almennt. í þessu
sambandi má geta þess, að það er nú flest-
um gleymt, að Miþradates, konungur í
Pontos í Litlu-Asíu, hóf baráttu fyrir afnámi
þrælahalds í ríki sínu þegar á fyrstu öld
fyrir Krist. Enn lifa alls konar vafasamar
þjóðsögur um Miþradates góðu lífi, en þessi
merkilega viðleitni hans er nær alveg
gleymd.
Bók Jóns lýkur á kafla um bókmenntir og
listir þessa tímabils, og er margt á honum
að græða. Gott er að sjá, að Daumier gamla
er ekki gleymt, en vafasamt er, að nokkur
myndlistarmaður fyrr né síðar hafi haft
önnur eins áhrif á samtíð sína og hann,
þessi maður, sem að lokum mun hafa dáið
úr hungri og hor.
Þessi bók Jóns Guðnasonar er merkileg-
ur skerfur til íslenzkra sagnfræðibók-
mennta, og vonandi á hann eftir að vinna
mörg slík verk önnur á þeim vettvangi.
Ólafur Hansson.
Helgi Hálfdanarson:
Undir haustfjöllum
Ljóðþýðingar.
Heimskringla,
Reykjavík 1960.
ftir Ilelga Hálfdanarson hafa áður
birzt tvenn söfn ljóðþýðinga (Handan
urn höf 1953 og A hnotskógi 1955), auk þess
þýðingar á sex leikritum Shakespeares. Nú
hefur Helgi enn sent frá sér ljóðþýðingar,
Undij haustfjöllum (110 bls.).
Þetta þriðja safn hans á flest sammerkt
með hinum fyrri: tætingslegt val ljóða úr
flestum heimshornum án nokkurrar megin-
stefnu, sem gæfi bókinni meiri festu og jafn-
framt aukið gildi; hér má finna bæði mjög
vel gerðar þýðingar og miður heppnaðar;
of mikið er um léttvægan skáldskap, sem
varla er samboðinn liæfileikum þýðandans.
Ilelgi Hálfdanarson hefur þegar sýnt með
Shakespeare-þýðingum sínum, að hann er
með alsnjöllustu þýðendum, sem við höfum
eignazt. Þar með er ekki sagt, að honum sé
jafnsýnt um allan skáldskap. Á ljóð er
hann vissulega mistækur, sem m. a. mun
stafa af misjöfnum skilningi hans og af-
stöðu til ljóðanna. Hann er mikill formsnill-
ingur í hefðbundnum stfl og ágætlega orð-
hagur, þótt stundum bregðist honum smekk-
vfsi og úr verði innantóm orðgleði.
Bókin Undir haustfföllum geymir 158
149