Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Blaðsíða 30

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
kristniboðarnir reyndust hin ötulustu
handbendi nýlenduveldanna sem
milligöngumenn við nauðungarsamn-
ingana og smyglið. Einn þeirra, dr.
Gutzlaff, var erindreki brezka ópíum-
firmans Jardines og hlaut að launum
ríflegan fjárstyrk til útgáfu kristilegs
tímarits sem hann hélt úti. Banda-
rísku trúboðarnir Williams, Bridge-
man og Parker, sem voru viðstaddir
samningana í Wangsjá, ráðlögðu
Cushing að setja það á oddinn að
Kína yrði að „beygja sig eða brotna".
Sama viðbjóðslega skinhelgin og
einkennir málflutning Vesturveldanna
í dag var notuð til að breiða yfir
glæpina. Meðan ópíumstyrjöldin geis-
aði fullvissuðu Bretar alla glám-
skyggna blaðalesendur Vesturálfu um
að ekki væri barizt um ópíum, heldur
væru Bretar að reyna að fá Kínverja
til að hætta að sporna við framförum
og frjálsri verzlun. í stríðslokin
spurðu kínversku samningamennirnir
sir Henry Pottinger, brezka sendifull-
trúann (samkvæmt hans eigin frá-
sögn), „hversvegna við (Bretar) vild-
um ekki koma heiðarlega fram og
banna ópíumrækt á landsvæðum okk-
ar til að stemma stigu við þessari
verzlun er væri heilsu manna svo
hættuleg“. Pottinger viðurkenndi að
ópíumviðskiptin væru ódrengileg, en
svaraði því til, að brezka stjórnin
gæti ekki stöðvað þau — því það væri
í „ósamræmi við stjórnarskrá okk-
Slíkir voru ávextir hins „vestræna
frelsis“: annarsvegar sívaxandi ör-
birgð Kínverja, hinsvegar stóraukinn
gróði Breta, — um 1850 nam hann
rúmum tuttugu hundraðshlutum af
öllum árstekjum Breta af Indlandi.
Til marks um það að ópíumstyrj-
öldin og nauðungarsamningarnir sem
henni fylgdu séu ekki löngu fyrndir
glæpir, sem nútímaauðvaldið verði
ekki sakað um, eru þessar staðrevnd-
ir:
„Löglegur“ ópíuminnflutningur til
Kína hélt áfram linnulaust til ársins
1917;
ákvæðið um 5% hámarksinnflutn-
ingstoll á erlendar vörur gilti fram til
ársins 1928;
útlendu sérréttindasvæðin voru við
lýði fram til ársins 1942. í rauninni
voru kínversk lög aldrei látin ná til út-
lendinga fyrr en eftir frelsunina 1949.
Að eignast lepp
„Stefna Bandaríkjanna hefur mið-
azt við það, að hlutast ekki til um
innanríkismál Kína. Bandaríkin hafa
tekið þá afstöðu, að kínverska þjóðin
ætti að fá tækifæri til að koma á hjá
sér því stjómarfari, er henni hæfði
bezt í veröld nútímans. Bandaríkin
hafa einnig leitazt við að hindra, að
önnur ríki notfærðu sér innanlands-
óeirðir í Kína, sér og öðrum til fram-
dráttar ..(United States relations
with China, bls. 1).
Samningarnir í Nanking og Wang-
108