Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Blaðsíða 26

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
um Kína, ef íslenzk alþýða væri betur
heima í sögu erlendrar íhlutunar um
hagi kínversku þjóðarinnar — allt
fram á þennan dag. (A sama hátt og
ýmsir vestrænir fulltrúar heykjast nú
á þingi Sameinuðu þjóðanna fyrir
söguþekkingu nýlenduþjóðanna sem
þar hafa nýverið hlotið atkvæðisrétt).
Og kynnu að vitna í þá sögu.
Því hef ég nú tekið mér fyrir hend-
ur að segja hana. Og það verður löng
og blóðug saga. Hún hefst undir lok
átjándu aldar — um svipað leyti og
nýlendustefnunni tók að vaxa ásmeg-
in. Hún fjallar um tímabil sem nú er
að líða til loka, en er jafnframt hlið-
stæða atburða sem eru að gerast fyrir
augum okkar. Þessvegna rek ég hana
frá upphafi. Hún varpar ljósi á þá
staðreynd, að hin fornu nýlenduveldi
eru söm við sig enn í dag; bragðvísi
þeirra og baráttuaðferðir eru svipað-
ar; innræti þeirra er hið sama. Og ef
sum þeirra hafa lægra um sig í dag en
í gær, þá orsakast það einungis af
hnignandi veldi þeirra, og því, að sós-
íalisminn er orðinn að virku og fram-
sæknu afli í heiminum.
Opíum handa yfirstéttunum
Nýlenduveldin hafa seilzt lil áhrifa
með ýmsum hætti. Sumstaðar beittu
þau vopnavaldi. Annarsstaðar fortöl-
um, mútum og trúboðum. Víðasthvar
alendingi þessa alls. I Kína var yfir-
stéttunum byrlað ópíum — í bókstaf-
legum skilningi.
Þetta snjallræði var runnið undan
rifjum Breta.
Þeir höfðu um nokkurra áratuga
skeið rekið fremur óhagstæð við-
skipti við Kínverja: keypt af þeim te,
silki, baðmullarefni, postulín og aðr-
ar fullunnar vörur, en neyðst til að
greiða þær með reiðufé. Kínverjar
töldu sig ekki þurfa á vestrænum iðn-
varningi að halda, þeir framleiddu
sjálfir allt sem þeir þörfnuðust.
Þetta var að sjálfsögðu þyrnir í
augum Breta. Raunar var silfrið, sem
þeir greiddu fyrir kínverska varning-
inn, illa fengið. Upphaflega höfðu
ánauðugir indíánar grafið það úr
jörð í Mexíkó og Perú; síðan fór það
boðleið úr höndum Spánverja til
Breta sem greiðsla fyrir negra frá
ströndum Afríku er Bretar höfðu
rænt; frá Bretum til Indverja fyrir
vefnað og krydd; og loks náðu Bretar
því aftur úr höndum Indverja sem
skattpeningi, þegar þeir höfðu her-
numið Indland. En í augum nýlendu-
herranna er silfrið silfur hversu blóð-
ugt sem það er, og Bretum var annt
um að setja undir þennan silfurleka
til Kínverjanna.
Þá fengu þeir þessa stórsnjöllu hug-
mynd: að selja Kínverjum ópíum.
Enginn vafi leikur á því, að Bretar
hafa verið sér fullkomlega meðvitandi
um slægvizku sína þegar þeir sendu
fyrsta ópíumfarminn til Kína. Til
þessa höfðu Kínverjar ekki viljað
nýta neitt sem Bretar framleiddu —
104
i