Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Síða 11

EFTIRMÆLI KALDA STRÍÐSINS
JiaS, sem eftir er af heiminum, og
setjast um Bandaríkin.“ Hversvegna
háðum viS þá tíu ára Kalt stríS um
yfirstj órn Rússlands í Austur- Evrópu
og ósk þess um herstöSvar viS tyrk-
nesku sundin?“
Von er, aS maSurinn spyrji. En
Kalda stríSiS var komiS í algleyming,
og varS ekki aS gert. Fleming rekur
síSan örlög Austur-Evrópu og kemur
aS hinni frægu kenningu Trumans
forseta um „containment“. (II. bd.
bls. 1046).
„í febrúar létu Englendingar okk-
ur eftir byrSina aS stySja Grikkland,
og Truman notaSi tækifæriS til þess
aS setja fram kenningu sína um
„containment“, 12. marz 1947. í júlí-
hefti tímaritsins Foreign A ffairs lýsti
George F. Kennan henni sem „lang-
varandi, þolinmóSri en ákveSinni og
athugulli stefnu til þess aS halda
í skefjum útbreiSslutilhneigingum
Rússlands.“
„Á yfirborSinu var þetta fljótfærn-
islegasta stefna, sem nokkru sinni
hafSi veriS lýst yfir af nokkrum
bandarískum leiStoga. í fyrsta skipti
i sögunni var innilokun stórveldis
opinberlega boSuS. Þetta stórveldi
hafSi einnig föst tök á hinu mikla inn-
landi Eurasíu. ÞaS hafSi þegar sýnt,
aS þaS gat iSnvæSzt flj ótlega og
sigraS heri Hitlers. HvaS þaS myndi
gera, eftir aS Kalda stríSinu var lýst
yfir af Churchill og Truman, gat hver
venjulegur maSur sagt fyrir. Sovét-
ríkin myndu herSa upp hugann til
þess aS dylja veikleika eftirstríSsár-
anna, vinna aS því af alefli aS halda
Jiví, er þau höfSu, og rjúfa síSan
hringinn.“
Fleming leggur á þaS áherzlu, aS
þessi afstaSa Vesturveldanna hafi
gefiS Stalín óskoraS vald yfir ])jóS-
um Sovétríkjanna. Hann hafi þannig
veriS verndaSur af verstu óvinum
sínum, og getaS látiS SovétJjj óSirn-
ar þola hreinsanir og skort. En hann
hafi einnig leitt þær gegnum hættur
endurreisnarinnar til þess öryggis, er
af kjarnorkujafnvægi viS Bandaríkin
stafaSi.
Fyrsta svar Stalíns var aS eySi-
leggja smábændaflokkinn í Ungverja-
landi, sem fariS hafSi meS stjórn þar.
Ekki reyndist ])aS erfitt verk aS sögn
Flemings. Svo var spillingin mikil,
„aS mikill hluti andkommúnista viS-
urkenndi þá kröfu kommúnista aS
vera fulltrúar fólksins. Sú tegund af
lýSræSi, sem viS höfSum barizt fyrir
í Ungverjalandi, hefSi e. t. v. veriS
eySilögS hvort eS var. En Truman-
kenningin gerSi þaS aS lífsnauSsyn
fyrir kommúnista Ungverjalands aS
binda enda á þaS lýSræSi.“ (11 hd.
bls. 1047).
Fleming rekur síSan Marshall-áæll-
unina. Ekki virSist höfundur geta
hugsaS sér þann möguleika, aS fyrir
Bandaríkjamönnum hafi vakaS ann-
aS en stySja sjúka til sjálfsbjargar, í
þessu tilfelli illa stæSar þjóSir Evr-
201