Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Blaðsíða 23

EFTIRMÆLI KALDA STRÍÐSINS
sé ekki uprpeisn kommúnista heldur
kommúnistísk framleiðsla. Þó er höf-
undur sannfærður um það, að þessi
hagkerfi geti þróazt hlið við hlið.
Hann kveðst aldrei hafa efað það, að
Bandaríkjamenn geti háð með góðum
árangri samkeppni við Sovétríkin,
svo fremi þeir leggi aðaláherzluna á
friðsamlegar aðferðir. Ekki skal hér
dómur lagður á slíkt, enda sker fram-
tíðin ein úr því, hvort hér er ein-
göngu um frómar óskir höfundar að
ræða.
Þegar prófessor Fleming lítur yfir
farinn veg Kalda stríðsins, kemst
hann ennfremur að þeirri niðurstöðu,
að ein alvarlegasta hlið þess sé sú
hernaðarmeinloka, sem Bandaríkja-
menn hafi verið haldnir. Þeir hafi
velt fyrir sér fram og aftur og enda-
laust hugsanlegu stríði og það svo
rækilega, að enginn vissi hvað gera
skyldi, ef stríðið brygðist. Hvergi er
þetta augljósara en í þeim þætti Kalda
stríðsins, er snýr að erlendri aðstoð
Bandaríkjamanna. Höfundur segir,
að á árunum fyrir 1960 hafi meir en
75% af allri erlendri aðstoð Banda-
ríkj anna verið hernaðaraðstoð.
Naumast mun það nágrannaland
kommúnistaríkis vera til í heiminum,
sem óhult sé fyrir bandarískri að-
stoð. Og ekki þarf að lýsa því hvers-
konar bandamenn eru Bandaríkjun-
um kærastir. Syngman Rhee og Chi-
ang Kai-shek eru dæmigerðir fulltrú-
ar þeirra. Svo langt gekk þessi mein-
loka Bandaríkjamanna, að 1958
höfðu þeir tekið hernaðarábyrgð á
meir en fjörutíu þjóðum. Er sízt að
furða þótt höfundur komist að þeirri
niðurstöðu, að þeir hafi reynt að
gera „of mikið fyrir of marga“.
Eins og komið hefur fram áður,
er höfundi ekki gjamt að leggja hag-
fræðilegt mat til grundvallar sögu
sinni. Þó kemur hann nokkuð að slíku
efni í síðasta kaflanum. Hann veltir
því fyrir sér, hvort íhaldssemi og and-
sósíalismi Bandaríkjanna verði end-
anlega banamein þeirra og kemur svo
að oftrú þeirra á frjálsum markaði.
Sízt er þess að vænta, að höfundur
haldi fram sósíalisma, enda virðast
Bandaríkjamenn oft á tíðum líta á
einföldustu almannatryggingar sem
ósvífinn koi.unúnisma. Þó segir hann
að Bandaríkj amenn hafi látið hlekkj-
ast til að halda það, að frjáls og sjálf-
stjórnaður markaður myndi tryggja
efnahagslegar framfarir auðvalds-
ríkjanna. Þeir hafi lát'ð sér sjást yfir
það, að ekki verði lengur komizt hjá
einhverskonar áætlunarbúskap, enda
þótt Bandaríkj amenn hafi gert þá
skyssu að halda það, að áætlun jafn-
gilti kommúnisma. Eitt sé víst: Svo
lengi sem frjálst framtak sé talið jafn-
gilda frelsi, geti enginn áróður stöðv-
að framsókn einræðisaflanna, er hann
nefnir svo.
Fleiri eru bollaleggingar höfundar
um framtíðina og verða ekki raktar
hér. Nóg eru ágreiningsefnin. Höf-
213