Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Blaðsíða 21

EFTIRMÆLI KALDA STRIÐSINS
8. Við ofbœttum (overcompensated
for) fyrir einangrunarstefnu okkar.
Höfundur ræðir það hér, að eftir
að Bandaríkin höfðu afsalað sér allri
ábyrgð eftir heimsstyrjöldina fyrri
hafi þau allsstaðar skipt sér af öllu
eftir 1945. Þó hafi blekkingin jafnan
ráðið ríkjum um leið, og þjóðin hafi
talið sér trú um það, að allt mætti
öðlast, ef æskilegt væri, svo sem sam-
einað Þýzkaland og „lýðræðislegt“
Kína. Hann leggur enn áherzlu á það,
að horfið hafi verið frá stefnu þeirra
Wilsons og Roosevelts og segir, að ef
Bandaríkjamenn ætli sér að halda
þroskaðri stjómmálastefnu sé þeim
nauðsynlegt að forðast svo skyndi-
lega stefnubreytingu við forsetakjör
eða forsetalát. Níunda atriðið nefnir
hann
9. Við vissum það ekki, að köld stríð
vinnast aldrei.
Er sá kafli mest almennar athug-
anir, sem ekki verða raktar hér, að-
eins bent á það sjónarmið höfundar,
að svo hafi lýðræðisákafi Bandaríkja-
manna verið mikill, að þeir hafi glat-
að trúnaði þeirra, er þeir þóttust
frelsa, og á það bæði við um Evrópu,
en þó einkum Asíu og Afríku. Tí-
unda og síðasta atriðið telur hann
svo vera það, að í tilraunum sínum
til þess að umkringja og einangra
hina „rauðu risa“ hafi Bandaríkin
hjálpað til við að skapa það afl, er
þau óttuðust. Hann segir svo í kafla-
lok, að áður fyrr hefðu Bandaríkin
getað horfið aftur inn í einangrun
sína, en gj öreyðingarvopn þau, er nú
séu í beggja höndum, geri slíkt ekki
fært, og aðeins sé unnt að stefna að
samvinnu. Munu flestir þeirri álykt-
un sammála.
Þannig lýkur skýringum höfund-
ar á því, hversvegna Vestrið tapaði
sínu Kalda stríði. Margt er í henni at-
hyglisvert, og munu þó andstæðingar
Bandaríkjanna telja, að ekki sé nema
hálfsögð sagan. Hér er rétt að skjóta
því inn, að þegar höfundur ræðir
Kalda stríðið virðist hann enga grein
gera sér fyrir því, hversu samtvinnað
allt efnahagslíf Bandaríkj anna hefur
verið heriðnaði, og hvílík áhrif slíkt
hlýtur að hafa á afstöðu Bandaríkja-
manna til þess stríðs, er þeir hafa nú
að sögn höfundar algerlega tapað.
Hér gefst enginn kostur að ræða það
nánar, en lesendum skal bent á bók
Bandaríkjamannsins Fred J. Cook, er
hann nefnir The Warfare State og
rækilega tekur þetta efni til meðferð-
ar.
III
í síðasta kafla hókarinnar, sem
nefnist Framtíðin, telur höfundur
lærdóma þá, er af Kalda stríðinu
megi draga. Helzta ályktun hans er
þessi: (II. bd. bls. 1075).
„Þegar virðist ráðið, að komandi
tímabil verði ekki „Old Ameríku“.
211