Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Blaðsíða 24

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
undur telur Formósu og Berlín ein
hin viðkvæmustu og bendir réttilega
á, að harla sé ósennilegt, að friður
komist á meðan Vestrið haldi dauða-
haldi í jafn „óverjandi útvarð-
stöðvar“. Sama gildir um Kína, þar
hefur öll framkoma Bandaríkjanna
verið með eindæmum, og mun seint
friðar að vænta meðan stórveldi á
borð við Bandaríkin viðurkennir ekki
tilveru ríkis, sem telur fjórðung af
íbúum jarðar. Reyndar þrjóskuðust
Bandaríkjamenn í sextán ár við að
viðurkenna Sovétríkin. Eftir því að
dæma ættu þeir að viðurkenna Kína
1965. Höfundur segir: (II. bd. bls.
1103). „Þó að við gerum okkur ber-
sýnilega ekki ósamræmið Ijóst, þá
getum við ekki öllu lengur haldið
fram Monroe-kenningunni, sem bann-
ar sérhverju öðru stórveldi aðgang
að Vesturálfu, og teygt samtímis völd
okkar inn í Austurálfu fast að landa-
mærum Rússlands og Kína. Okkur
kann að þykja þetta eðlilegt og sann-
gjarnt, en ekki verður hjá því komizt,
að öðrum finnist það hroki einn.“
Svo mörg eru þau orð, og var sjald-
an sannara mælt. Sagan sker svo úr
um það, hve langan tíma það tekur
Bandaríkjamenn að láta sér skiljast
þessi einföldu sannindi prófessors
Flemings.
Og þá er komið að bókarlokum.
Að endingu ræðir höfundur afvopn-
unarmálin og þó einkum Sameinuðu
þjóðirnar, en í þeim eygir hann helzt
friðarvon. Hann segir: „Manninum
hefur að lokum tekizt að snúa á sjálf-
an sig. Hann hefur gert svo fullkom-
in tæki til að drepa bróður sinn, að
ef hann notar þau hættir hann sjálfur
að vera til. Nú á hann engan kost utan
þann að taka skyndilegum þroska og
læra alþjóðasamvinnu í ófriðar stað.
Hann getur ekki lengur látið lögmál
frumskógarins gilda með þjóðunum.
Og þó mun friður jafnan reynast
óviss unz komið er á skipulögðu
heimsríki. Að sjálfsögðu erum við
ekki tilbúnir til þess, en það er sízt of
snemmt að taka að gera sér grein fyr-
ir nauðsynlegum stj órnmálalegum og
félagslegum nýjungum og gera sér í
hugarlund starfandi heimsríki.
Meginspurningin er sú, hvort við
reynumst færir um að byggja upp
slíkt heimsríki áður en við „hættum
að vera til“. Tíminn til stefnu kann
að vera svo naumur, að á hverju ári
skyldi stigið spor í þá átt að gera
Sameinuðu þjóðirnar að félagsskap
samvinnu og jákvæðs árangurs, fé-
lagsskap, sem stefnir að alþjóðalög-
um, sem unnt sé að treysta.
Að segja sem svo, að þetta séu loft-
kastalar og draumaborgir, eftir hyl-
djúpan sorgarleik tveggja heimsstyrj-
alda og í iniðju kj arnorkukapphlaupi,
er að bjóða gjöreyðingarhættunni
heim.“
Með þessum skynsemdarorðum,
sem flestir munu sammála, lýkur bók-
inni.
214