Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Blaðsíða 63

HIÐ ÍRSKA MAN
„Arneiður heiti ég,“ segir hún. Ket-
ill mælti: „Hvert er kyn þitt?“ Hún
segir: „Ég ætla þig það engu skipta.“
Hann gróf að vandlega og bað hana
segja sér. Hún mælti þá með gráti:
„Asbj örn hét faðir minn og var kall-
aður skerjablesi. Hann réð fyrir Suð-
ureyjum og var jarl yfir eyjunum eft-
ir fall Tryggva. Síðan herjaði Vé-
þormur þangað með öllum bræðrum
sínum og átján skipum. Þeir komu
um nótt til bæjar föður míns og
brenndu hann inni og allt karlafólk,
en konur gengu út, og síðan fluttu
þeir okkur móður mína hingað, er
Sigríður heitir, en seldu aðrar konur
allar mansali .. .““ Eftir þetta kaup-
ir Ketill Arneiði og býður henni að
flytja hana til frænda hennar, en hún
kaus að fylgja honum til íslands.
Frásögn Droplaugarsona sögu
minnir um margt á Melkorkuþáttinn í
Laxdæla sögu, þótt þær Arneiður
séu að ýmsu leyti ólíkar konur. Ef
vér tökum fund þeirra Ketils og Arn-
eiðar og berum saman við sum atrið-
in í fyrsta fundi Höskulds og Mel-
korku og annan fund þeirra í tún-
brekkunni á Höskuldsstöðum, þá er
auðsætt, hve frásögnum svipar sam-
an um ýmis einkenni. í fyrsta lagi
hittir íslenzki bóndinn ánauðuga
konu vestan um haf austur í Svíþj óð,
og þar kaupir hann hana. Samtalið
milli bónda og mans breytist ekki
ýkja mikið, hvort sem þar á í hlut
Austfirðingur eða Dalamaður, og
hvort sem konan er írsk eða suður-
eysk. En í Laxdæla sögu getur þetta
samtal ekki átt sér stað við fyrsta
fund, þar sem konan hefur gert sér
upp málleysi. Fyrst spyr bóndinn
konuna að nafni og síðan að uppruna
og í bæði skiptin er konan treg að
veita honum svör. Jarlsdóttirin frá
Suðureyjum fer að gráta, þegar geng-
ið er að henni, en írska konungsdótt-
irin hefur fullt vald á tilfinningum
sínum og skapi. Lesandinn rennir þó
skýran grun í, hver harmur henni býr
í hug.
I lýsingunni á fundi bónda og
mans er eitt atriði, sem vert er að
hyggja að nánar. Þau Höskuldur og
Melkorka ræðast við hjá lœk einum,
og Ketill og Arneiður hjá á einni. í
báðum frásögnum hagar þannig til,
að maðurinn sér konuna hjá straum-
vatni. í Laxdæla sögu hefur lækurinn
ekkert sérstakt hlutverk nema í því
skyni að bregða tilteknum blæ yfir
sviðið, en í Droplaugarsona sögu
gengur konan niður að ánni til að
þvo klæði og síðar hár sitt, sem var
mikið og fagurt og fór vel. Víðar í
íslenzkum sögum kemur fyrir, að
konu er lýst, er hún er að haddhliki
eða að kemba hár sitt. Þannig birtist
Kráka i Ragnars sögu loðbrókar, að
hún er að þvo sér. „Hún var allra
kvenna vænst, en hár hennar var svo
mikið, að tók jörð um hana, og svo
fagurt sem silki það, er fegurst verð-
ur.“ Og í Völsunga sögu sér Jörmun-
253