Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Síða 35

ÞÉR PRÉDIKARAR, VERIÐ MISKUNNSAMIR
drukkið vín gleður mannsins hjarta.
Svona mætti halda áfram að telja,
næstum óendanlega.
En þetta er í rauninni heiðarlegur
prédikunarmáti.
En svo eru aðrir prédikarar, sem
manni finnst ekki jafn heiðarlegir.
Þeir tala til manns, eins og frá hlið,
eða jafnvel aftan frá. Þeir mæla í
hálfkveðnum vísum, nota gömul og
gild orð í nýrri og annarlegri merk-
ingu, búa til ný orð um eitthvert á-
kveðið fyrirhæri, og nota þau í tíma
og ótíma, einhverj um ákveðnum mál-
stað til framdráttar eða álitshnekkis.
Þeir tala um umdeild eða óákveðin
fyrirbæri, eins og þau væru stað-
reyndir og þeir kasta staðreyndum
fyrir róða.
Enginn er óhultur fyrir prédikun-
um af þessari tegund.
Þær bíða manns við hvert fótmál
og læðast að manni eins og úr laun-
sátri þegar maður á sér einskis ills
von. Hvar sem tveir eða þrír eru sam-
ankomnir, geta þær skotið upp koll-
inum. Þær læðast að manni í gervi
almennra frétta. Fræðimaðurinn
blandar þeim saman við fróðleik sinn
og þær geta falið sig í léttu hjali og
gamanmálum.
Hvert get ég flúið frá þínu augliti,
mætti hér um segja.
Prédikarinn er sú mikla plága ver-
aldarinnar nú á hinum síðustu tím-
um, plága sem allar skyni gæddar ver-
ur stynja undir.
Það gildir í raun og veru einu,
hvort áheyrendur prédikarans, eru
honum sammála eða ekki, hvort boð-
skapur hans er áheyrendum fagnaðar-
boðskapur, eða hið gagnstæða. Plág-
an er sú hin sama.
Þetta kemur til af því, að áheyr-
andinn, hinn venjulegi maður, þolir
ekki slíkt álag af prédikarans hálfu
án þess að bíða tjón á sálu sinni.
Hann hefur með öðrum orðum feng-
ið ofnæmi fyrir prédikuninni, og
hann skýtur sér undan því að hlýða
henni, eða lætur hana sem vind um
eyru þjóta ávallt og alstaðar, þegar
hann má því við koma, jafnvel þótt
hann sé prédikaranum að mestu eða
öllu leyti sammála.
Það er t. d. víðs fjarri sanni, sem
prédikarar kirkj unnar halda fram, að
léleg og minnkandi kirkjusókn stafi
af litlum áhuga almennings á kristn-
um dómi, eða þá af hinu, sem stund-
um heyrist, að kirkjulegir prédikarar
séu ekki starfi sínu vaxnir. Þetta
hvorttveggja getur verið í prýðilegu
lagi þótt fólkið vilji ekki hlusta á
messur. Því finnst það bara svo ósköp
leiðinlegt, og hversvegna að vera að
leggja það á sig, sem manni þykir
ósköp leiðinlegt og þreytandi.
Fólkið, sem flykkist á héraðsmót
stj órnmálaflokkanna hlustar á
skemmtiatriðin og horfir á spilverkin,
sem þeir hafa upp á að bjóða, en
hleypur út, þegar stjórnmálaforingj-
arnir taka að prédika. Þeir eru svo
TÍMARIT MÁLS OC MENNINGAR
225
15