Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Síða 59

HIÐ ÍRSKA MAN
um kynjamenn alla, og skilja þau
þessa ræðu. Var Jórunn hvergi betur
við hana en áður, en Höskuldur
nokkru fleiri. Og litlu síðar, er Jór-
unn gekk að sofa, togaði Melkorka af
henni og lagði skóklæðin á gólfið.
Jórunn tók sokkana og keyrði um
höfuð henni. Melkorka reiddist og
setti hnefann á nasir henni, svo að
blóð varð laust. Höskuldur kom að og
skildi þær.“ Afbrýði Jórunnar er lýst
á hinn eftirminnilegasta hátt. Hún
hefur fulla stjórn á tilfinningum sín-
um, unz hún veit hver Melkorka er og
hvernig Höskuldur bregzt við þeirri
uppgötvun, að frilla hans er konung-
borin. Þykkja Jórunnar er orðin
nokkurra missera gömul. Það hatur,
sem hún elur með sér í garð Mel-
korku, fær að lokum útrás, er hún
lemur hana í höfuðið með sokkum.
Melkorka er þá að þjóna húsmóður
sinni, hún krýpur við rúmstokkinn,
þar sem Jórunn situr og smánar hana.
En þótt aðstöðumunurinn væri slík-
ur, hikar Melkorka ekki. Hún hefnir
sín þegar, og högg hennar er enn
þyngra en Jórunnar, því að blóð
verður laust. Eftir þetta verður Hösk-
uldur að láta Melkorku fara að heim-
an. Hann fær henni bústað uppi í
Laxárdal. „Þar heitir síðan á Mel-
korkustöðum. Þar er nú auðn.“ Ekki
hefur kotið verið of vænlegt til bú-
skapar.
í sögunni segir ekkert beinlínis um
ást Melkorku á Höskuldi bónda, en
þó mun höfundur ætlast til, að slíkt
verði lesið í málið. Eftir brottförina
frá Höskuldsstöðum helgar Melkorka
Ólafi, syni sínum, alla ást sína og um-
hyggju. En Höskuldur svífst þó ekki
að valda henni vonbrigðum, er hann
fær Ólafi fóstur með Þórði godda.
Vakti það fyrir Höskuldi, að með því
móti myndi Ólafur erfa Þórð. En
Melkorka hefur annars konar skiln-
ing á þessum fósturmálum: „Þetta
líkaði Melkorku þungt, þótti fóstrið
of lágt.“ Stórmennska hennar hefur
ekki sett niður, þótt hún sé farin að
hokra á smákoti uppi í Laxárdal, og
daufleg hefur henni þótt vistin á Mel-
korkustöðum, er Ólafur var farinn að
heiman.
Melkorka var hertekin fimmtán
vetra gömul, og hún er enn ung kona,
þegar Ólafur er að komast upp. „Mel-
korka, móðir Ólafs, bjó á Melkorku-
stöðum, sem fyrr var ritað. Höskuld-
ur veik meir af sér umsjá um ráða-
hag Melkorku en verið hafði. Kvaðst
honum það þykja ekki síður koma til
Ólafs, sonar hennar. En Ólafur kvaðst
henni veita skyldu sína ásjá, slíka
sem hann kunni að veita henni. Mel-
korku þykir Höskuldur gera svívirði-
lega til sín. Hún hefur það í hug sér
að gera þá hluti nokkura, er honum
þætti eigi betur.“
Þótt hér sé engan veginn ljóst að
orði komizt, þá má fara nærri um,
hvers konar afskipti Höskuldur vildi
hafa af Melkorku. Orðið svívirðilega
249