Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Blaðsíða 15

unnar, með menningarhefðina á
herðum sér lutu þeir höfði hver
fyrir öðrum í lotningu og því var
sjónhringur þeirra ekki víðari en svo,
að þeir sáu yfirleitt ekki framtíðar-
möguleika þessarar nýju greinar —
utan fáir einstakir, sem einangraðir
háðu sína erfiðu baráttu.
Undirtektir ahnennings voru frá
upphafi einhlítar og peningamenn
snéru sem j afnan endranær á mennta-
mannastéttina og lögðu undir sig
þetta nýja tæki án nokkurrar telj-
andi mótspyrnu. Þannig komu strax
fram hinir demókratísku eiginleik-
ar kvikmyndarinnar í því formi, að
hún varð fyrsta sprettinn að eins-
konar markaðstorgasirkus fyrir skríl-
inn, fyrirlitleg starfsemi í augum
listamanna, sem þó um sama leyti
stóðu gagnvart vanda vaxandi félags-
legrar einangrunar. Svona geta innri
mótsagnir verið illkvittnislegar.
Það er vafalaust engin tilviljun að
fæðingarland hinnar eiginlegu kvik-
myndalistar verður Ameríka. Þar
liggur ekki menningarhefðin þrúg-
andi og heimtufrek á sálum mennta-
stéttanna, þar eru allar listgreinir
með nokkrum hætti nýjar og geta því
fremur unað þessari nýbornu systur
jafnréttis við sig — og síðast en ekki
sízt er þar í þróun hið hraðfleyga
samfélag nútímans, sem fyllilega
verður ekki túlkað nema í þessu nýja
formi — eða að minnsta kosti ekki
fyrr en eftir tilkomu þess. Enda varð
Yngsta grcin listanna
meginundirstaða kvikmyndalistarinn-
ar til þar og Evrópa varð í fyrsta
sinn að gera sér það að góðu að taka
við listgrein frá Ameríku; eftir til-
komu Griffiths verður það ekki með
heldum rökum afsannað að kvik-
myndalist sé orðin til sem sjálfstæð
grein, jafnfrábrugðin öðrum list-
greinum og tónlist málverki eða högg-
mynd bókmenntaverki. Þótt kvik-
myndalistin væri þannig orðin óaft-
urkallanleg staðreynd var hún ekki
þarmeð orðin að ráðandi sjónarmiði,
heldur þvert á móti héldu innri mót-
sagnir áfram að eflast innan hennar.
Sú fyrirlitning, sem áður var sýnd
starfsfólki þessarar greinar hlaut að
svara sér í andstæðunni, stjörnu-
dýrkunin var andsvar alþýðu manna
við hroka alls þorra menntamanna
gagnvart þessu áhrifamesta listtæki
samfélagsins -—- og með tilkomu
hljómmyndanna náði auðhyggjan
endanlega fullum yfirráðum á þessu
sviði og efldi sitt stjörnukerfi með
sívaxandi tilkostnaði og stórauglýs-
ingum, unz nú virðist nærri yfir lok-
ið svo þessi tilraun skilur Hollywood
eftir sem risavaxna brotajárnshrúgu
til minningar um stj örnukerfið. Þó
svo sé nú komið fyrir borginni þar
sem listgrein nútímans fæddist hafa
sjónarmið heiðarlegra listamanna
innan greinarinnar ekki beðið nein
slík skipbrot í heild sinni — þvert á
móti hafa þau sáð sér vítt um veröld-
ina og af þeim sprottið glæsileg
125