Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Síða 51

Kangsnúin mannúð
eða minna leyti á snærum Erlends
sökum fátæktar og atvinnuleysis.
Mér var kunnugt um eina fjöl-
skyldu, sem hann var eitthvað hjálp-
legur, en ég veit ekki í hve stórum
stíl. Nokkrum persónum í tveimur
öðrum fjölskyldum var hann innan-
handar um atvinnu. Efalaust hefur
hann lánað eða gefið mörgum, sem
til hans leituðu eða hann sá aumur á,
því að Erlendur var manna ófast-
heldnastur á fé og margir þurfandi á
kreppuárunum. En að hann hafi haft
heila ættmennahópa að meira eða
minna leyti á sínum snærum í þeirri
veru, að hann hafi staðið undir þeim
meira eða minna fjárhagslega, það
er meira en ég kannast við eða menn,
sem ég hef spurt.
Hitt er rétt hjá Halldóri, að Er-
lendur seldi hús sitt og mjög í skynd-
ingu til þess að bjarga einhverjum,
sennilega vini sinum eða kunningja
úr einhverjum slæmum vanda. Hall-
dór segir: „undan óþægilegu gjald-
þroti“, og kann það satt að vera. Sú
hjálp var mjög í leyndum, svo að ég
komst aldrei eftir, hver hennar naut,
né hvort hún var veitt vegna yfirvof-
andi gjaldþrots eða annars öngþveit-
is. En svo virtist sumum vinum Er-
lends, sem hann hefði reitt af hönd-
um allar þær fjörutíu þúsund krónur,
er hann fékk fyrir húsið og lóðina,
eða nánar sagt: hefði lítið eða ekkert
eftir. Þetta gerðist snemma á stríðs-
árunum.
IX
„Hús hans var að jafnaði fult
gesta á hverri vöku,“ segir í Skálda-
tíma. Þetta er fullmikið ýkt.
Unuhús var tvær hæðir og lágt ris.
Undir risinu var geymt ýmislegt haf-
urtask. A næstu hæð fyrir neðan það
voru fimm herbergi. Þau leigði Er-
lendur. Þangað komu varla aðrir
gestir en þeir, sem erindi áttu við
leigjenduma.
Á neðstu hæðinni var stofa allstór
á þeirra tíma mælikvarða og tvö lítil
herbergi og eldhús. Annað litla her-
hergið var svefnhús Erlends, einnig
Unu, á meðan hún lifði, en hitt her-
bergið leigði Erlendur, að minnsta
kosti fram á árið 1932, en síðar tók
hann það til bókageymslu.
Það er ekki ofmælt, að gestir hafi
komið til Erlends flestöll kvöld
(stundum líka á daginn) árin í kring.
Venjulega tóku þeir að tínast að á ní-
unda tímanum og stóðu við fram að
klukkan hálftólf til eitt á miðnætti,
stundum lengur. Að öllum jafnaði
voru þeir ekki fleiri en það, að þeir
rúmuðust í sæti í svefnherberginu,
og þar var oftast neytt góðgerða hin
síðari árin, en fyrr í borðstofunni. í
svefnherberginu var rúm, lítill sóffi
(dívan meðan Una lifði) og nokkrir
stólar, en á miðju gólfi stóð borð.
Lætur nærri, að þarna hafi komizt
fyrir sitjandi sjö til átta manns, og
hygg ég ekki fjarri lagi, að það hafi
11 TMM
161