Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Side 47

mundi Gamli spekingurinn hafa
gengið á flótta sínum til Indíalanda.
Hófst nú hér í bænum spakmælaöld
mikil, sennilega sú hin mesta, síðan
Ingólfur Dalsfer sté hér fyrst á land
í sandinn við Lækinn. Spakmæli þessi
voru samansett undir áhrifum frá
Gamla spekingnum og í hans anda,
og man ég ekki betur en við Sigurð-
ur minn Jónasson værum upphafs-
menn þessa íslenzka taós, en síðar
gengu fleiri í kennidóminn. Þá urðu
til og fóru um bæinn taóstykki eins
og þessi: Þegar börnin fæðast, falla
bækurnar í gólfið. Kvæntir menn eru
sem undirokaðar þjóðir. Sólin geng-
ur sinn gang, þó að mennirnir haldi,
að þeir séu miklir. Oft er lagleg
stúlka í ljótum bíl. Að leita sannleik-
ans er eins og að miða byssu á af-
strakt púnkt. Og mörg voru þau fleiri.
— Þykir mér það ólíkt Laxness að
láta þessa spakmælaöld líða athyglis-
laust fram hjá sér, þó að ekki hafi
hún megnað að koma honum upp á
krambúðarloftið.
Ég býst við, að það hafi farið líkt
fyrir Halldóri og mér og öðrum dýrk-
endum taós hér á landi, að Bókin um
veginn hafi fremur verið honum
skemmtipési en lærdómskver til und-
irbúnings að heilagri konfirmasjón
fyrir altari taós, og því fremur hef ég
ástæðu til að bera hann þeim grun,
að hann virtist vera sammála þeirri
kenningu kínversk-ameríska rithöf-
undarins Lin Yu Tang, að Bókin um
Rangsnúin munnúð
veginn væri rónasmíði og eiginlega
skemmdarverk við þjóðfélagið, og
fannst mér Halldór fagna þessum
upplýsingum. Reis af þessu lítils hátt-
ar þráttan milli okkar eitt kvöld í
Unuhúsi.
En það verður ekki af Halldóri
haft, að hann hefur hagnýtt sér taó
til að flikka upp á sumar persónur
sínar í nokkrum skáldritum sínum,
eins og Peter Hallberg hefur gefið
sér tíma til að hugleiða í ritgerð
sinni: Litla bókin um sálina.
Þessi beiting Halldórs á taó fær
oftast það útfall að ýkja nokkuð þá
hjartamenningu, sem hér hafði þró-
azt um aldaraðir, en reynzt hefur, því
miður, oft endingarlítil, þegar þetta
fólk hefur komizt í kynni við pen-
ingaþefinn á mölinni. Þessa fornu
menningu munu engir þekkja betur
en þeir, sem kynntust Öræfingum um
og upp úr síðustu aldamótum. Ýkjur
Halldórs rísa stundum svo hátt og
eru einhvernveginn svo illa jarðfest-
ar, að þær verka óraunsætt, stundum
mjög óraunsætt, jafnvel lygilega, í ís-
lenzkum staðháttum og slá meira að
segj a Gamla spekinginn út í öfgafullu
hjali. Svo er til að mynda, þegar Eft-
irlitsmaðurinn í Brekkukotsannál
veit engan mun á háu og lágu, smáu
og stóru, hetju og heigli og telur tím-
ann hið eina yfirnáttúrlega, sem við
þekkjum. Grisjar hér ekki í erfiðleika
skáldsins og annarra á að skilja rúm-
tíma Einsteins? Og þá verður hann
157