Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Blaðsíða 83

Umsagnir um bœkur
svo skýrum dráttum, að' allt fólkið verður
lesanda ógleymanlegt. Atburðarásin er
hvort tveggja í senn: lygn og hraðstreym,
líkt og áin, sem tugþúsundir karla og
kvenna köstuðu sér logandi út í, þegar
sprengjan féll, og er því kirkjugarður fórn-
arlambanna mörgu og eina gröfin, sem unnt
var að skreyta.
Áin er því ekki ímynd lífsins eins og oft
hjá skáldum og í veruleika, heldur dauð-
ans, blómin auðvitað tákn tryggðar og holl-
ustu. I ánni ná þau ekki að festa rætur,
heldur eru reikul sem rótlaust þangið í
straumnum, eða þá skorðuð milli steina.
Þetta er ein sú fegursta, en um leið átak-
anlegasta bók, sem ég hef nokkru sinni
lesið. Hún á erindi við hvern þann, sem
lætur sér ekki á sama standa um þjáningar
mannanna og það, hvort þessi blessaða jörð
á heldur að verða heimkynni fyrir ham-
ingjusamt fólk, spítali vanskapninga eða
vér núlifandi tvífætlingar eigum að verða
síðasta kynslóð hennar.
Eg sagði, að bókin hefði ýtt við sam-
vizku minni, eins og kynnin af hörmungum
fólksins í Hírósímu vöktu Bandaríkjamann-
inn af tómleika sjálfselskunnar og vanans.
Að dæmi hans ættum vér öll að fara, snúa
haki við allri hlutdeild í hernaði og dauða,
en snúa oss að liðveizlu við lífið, aðhjúkr-
un þess og þroskavænlegri eflingu.
Vér getum að vísu ekki öll orðið læknar
eða hjúkrunarkonur til að létta böl og þján-
ingar. En vér getum öll haldið sál og sam-
vizku vakandi og unnið gegn því, að sömu
höfuðglæpir endurtakist og þeir, sem gerð-
ust í Hírósímu 6. ágúst 1945. 011 getum
vér lagt vor litlu lóð á metaskálar frelsis
og friðar hérlendis og í öllum heimi með
því að hlúa að gróðri þess garðs, er í hlut
vorn kom að rækta sem bezt.
Blómin í ánni er góð saga og göfug. Hún
er tímaborið verk um sorglega atburði og
ógæfusamt fólk, atburði og örlög, sem alla
varðar, hvar á hnettinum sem þeir búa, og
allir hugsandi menn hljóta að taka afstöðu
til.
Ég hef ekki lesið bók þessa á frummál-
inu, get því ekki dæmt um nákvæmni þýð-
ingarinnar. En hún er á látlausu, fögru
máli. Og á íslenzkunni er sagan gædd
kvenlegum töfrum, þrungin heillandi, en
harmsárum yndisleik. Ég get því ekki bet-
ur séð en þýðingin sé blátt áfram snilld-
arleg.
Þóroddur GuSmundsson.
Bókmenntalegnr
kotbúskapnr
ér telst svo til að skáldsagan Húsið1
sé tuttugasta og þriðja bók Guðmund-
ar Daníelssonar, og þegar hún kom út voru
liðin rétt þrjátíu ár síðan Guðmundur hóf
rithöfundarferil sinn með Ijóðabókinni Eg
heilsa þér, er út komi árið 1933. Og nú í
ár hefur úthlutunamefnd listamannalauna
skipað honum í efsta flokk sinn, sem ein-
um fremsta rithöfundi þjóðarinnar. Þvi
mætti álíta að hér væri á ferð merkilegt
verk, sem fróðlegt væri að kynnast, en það
er öðru nær. Guðmundur kann að vísu
sæmileg skil á fólki. Persónusköpun hans
er ekki í alla staði slæm, þótt ekki geti
hún kallast stórbrotin. En yrkisefni hans
er svo hversdagslegt og ófrumlegt sem mesl
getur verið. Þetta klassíska þorp aldamót-
anna, með sín skörpu kynslóðaskil eftir
lánga stöðnun.
Sagan gerist að mestu á kaupmannsheim-
ilinu, og lýsir heimilislífinu þar. Þetta fólk
er gróinn aðall, sem framvinda tímans er
að grafa undan. Kaupfélagið rís, en dönsku
umboðsverzluninni hnignar. Inní söguna er
svo auðvitað ofið ástamálum og trúmála-
1 Guðmundur Daníelsson: Húsið, skáld-
saga. ísafoldarprentsmiðja hf., 1963.
13 TMM
193