Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Side 42

Tímarit Aláls og menningar
tæku almúgafólki. Þetta olli því, að
klofseljan var að berjast viS aS leyna
þessu bak viS andlitiS á sér. Hins
vegar gætti hún sín ekki eins klók-
lega í sjálfum viSskiptunum, því aS
hún stillti lítt í hóf prísunum, eins og
stundum vill henda byssnesfólk í
frjálsum viSskiptum. Af þeirri sök
mun hún hafa veriS ofviSa „aum-
ingjunum“, sem þá bjuggu í Unu-
húsi, enda sáu ekki mín augu né
heyrSu mín eyru nokkra náttúrutil-
burSi hjá henni innan þeirra veggja.
Aldrei sá ég vín á þessum dömum
né öSru kvenfólki í Unuhúsi, svo aS
ég muni. Þá var líka neyzla áfengis
meS kvenfólki miklu fátíSari en nú
er í tízku.
Fraukur komu í heimsóknir í hús-
iS öSru hverju, á meSan Una lifSi,
svona ein og ein og stundum tvær
saman, einkum á sunnudögum. Flest-
ar voru þær kunningjakonur Unu eSa
dætur kunningja hennar frá fyrra
fari. Sumar þeirra voru mjög mynd-
arlegar, aSrar eins og fólk er flest.
Ekki man ég til, aS af komum þess-
ara drósa stafaSi nokkurntíma nátt-
úruórói í hýbýlum Unu, og lagSi þó
oft unaSslegan ljóma af forklæSum
þeirra, sem komu úr „sveitinni“.
ÞaS er sannast sagt, aS flest þaS
fólk, sem bjó í Unuhúsi eSa var þar
í fæSi frá því um 1913 og fram und-
ir þaS, er Una andaSist 1924, var fá-
tækur almúgi, sem ekki hafSi efni á
aS leigja í dýrari sölum eSa veita sér
meiri íburS í mat en þar var á boS-
stólum. ÞaS voru skólapiltar, verka-
menn, sjómenn og kom fyrir iSnaS-
armenn. Sá nautheimski og siSspillti
ræflalýSur, sem Halldór hefur staS-
sett kringum gömlu konuna, ég veit
ekki af hvers kyns hvötum, hefur aS
mestu leyti fariS fram hj á mér, þó aS
ég mætti heita þar daglegur gestur
þrisvar sinnum á dag í öll þessi ár.
Þar næst segir í Skáldatíma: „í
þessu húsi feingu allir þaS sem þeir
höfSu ímyndunarafl til aS láta sér
detta í hug. Fyrir guSs miskunn náSi
ímyndunarafliS hjá mörgum ekki út
fyrir smáþjófnaS fyllirí og kvenna-
far.“
Ber þá aS taka þetta eftir orSanna
hljóSan? Ber aS skilja þaS svo, aS í
liúsi Unu hafi mönnum veriS gefinn
kostur á aS hnupla, veittir áfengir
drykkir og lagSar undir þá stelpur?
ESa hefur Halldór minn flaustraS
þessu á pappírinn í eins konar liter-
eru transi og skal því skiljast sem
óráSsrugl? Er „hinn stóri heimur“
svo vangefinn, aS þaS sé hægt aS slá
sér upp fyrir honum á svona drauma-
rugli ?
IV
Hér fer á eftir póstur, sem kom
mér á óvart. Þar segir Halldór um
Erlend: „Hann hafSi ekki á æskuár-
um tíma til aS sitja á skólabekk, en í
húsi móSur hans voru einatt utan-
bæarskólapiltar á vist, og hann las