Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Qupperneq 88

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Qupperneq 88
Tímarit Máls og menningar kynningar sinnar á nýtízkubókmenntum út- lendum og dönskum. SíðastliðiS ár hlaut liann verðlaun Dönsku akademíunnar og ]>ar með þá mestu bókmenntalega viður- kenningu, sem veitt er í landinu. Á hinn bóginn hefur hann — sem stafnslíkanið á skipi módemismans — orðið fyrir meiri á- rásum en nokkur annar ungur rithöfundur. í janúar síðastliðnum samþykkti bæjar- stjórnin í norðurjózka bænum Frederiks- havn (með tæpl. 25.000 íbúa) t. d. mótmæli gegn „sexi, andhernaðarstefnu, Rifbjerg og menningarsleikjuhætti“ í hljóðvarpi og sjónvarpi. Þessi skemmtilega yfirlýsing, sem studd var af nokkrum smáum sveita- blöðum hér og hvar um landið, er ágætt dæmi þess hversu Rifbjerg er miðsviðs, ef svo má að orði komast. En öllu betra dæmi er þó hið væna úrval blaðagreina hans sem út kom nú í vor og heitir Rif (Gyldendal). Greinar þessar og umsagnir bregða ekki aðeins upp glöggri mynd af höfundi sjálf- um, heldur veita þær góða innsýn í þann tíma sem hann sjálfur hefur sett svip sinn á öðrum höfundum fremur. Endaþótt Rifbjerg hafi gefið tilefni til mikillar hneykslunar, er sannleikurinn sá, að verk hans eru gædd ríku siðgæði. Þau eru mórölsk að því leyti, að þau skýra á gagnrýninn hátt frá ófullnægju og klofn- ingi nútímamannsins, sjálfsfirringu hans. Þetta kemur glögglega í ljós í tveim nýj- ustu skáldverkum hans, leikritinu Hvad en mand har brug jor (sjá síðar) og skáld- sögunni Operaelskeren (Gyldendal, 1966). Skáldsagan fylgir þræðinum fram til þess tíma, þegar sögur Panduros eru vanar að hefjast — tíma hins andlega niðurbrots. Operaelskeren — stærðfræðiprófessorinn Helmer Franck — bíður ekki skipbrot sök- um árekstra sinna við samfélagið, heldur miklu fremur vegna þess hversu hann í alltof ríkum mæli samsamar sig venjum þess. Átökin eiga sér stað innra með hon- um og eru leidd í Ijós — án þess hann við- urkenni það sjálfur — í dagbók, sem hann heldur um sámneyti sitt við óperusöngkon- una Miru Hjelm. Samband þetta, sem hann tekur upp nánast af tilviljun, en innst inni í ofsafullri þörf fyrir að ná tökum á eigin örlögum og móta líf sitt út yfir takmörk þess, það hlýtur enga endanlega lausn. Þessi stimamjúki eiginmaður og ný-íhalds- sama þjóðfélagsaðstoð fær ekki komið hinni óskynsamlegu ást, ástríðunni eða í stuttu máli sagt því, sem er gagnstætt skyn- semi hans, heim og saman við stærðfræði- lega tilveru sína, því að hann skilur þetta ekki og vill ekki viðurkenna atarna. Hann flæmir burt það sem veldur honum óró- leika, en það sem hann hefur flæmt burt, það hefnir sín og verður að illum demón sem veitist gegn honum sjálfum. Eins og nafn sögunnar gefur í skyn er hér um að ræða nýtízku Don Juan-sögu, um hina ó- fullnægjandi og óviðbundnu eftirsókn eftir því, sem aðeins er höndlanlegt fyrir óeig- ingjarnt samneyti; skáldsögu um ást og siðgæði, eigingirni og skort hæfileikans til að elska. Sem ástarsaga er hún sú hin bezta um margra ára skeið. Gagnrýni sögunnar á nútímanum er mjög tímabær; áhrif stilsins eru þau, sem Rifbjerg einn megnar að ná. Frank lœger, sem lagt hefur stund á næstum allar greinar bókmennta, en jafn- an með greinilegum lýriskum blæ, sendi frá sér í haust þrjár smásögur undir nafn- inu Danskere. Tre fortœllingar af Fœdre- landets Historie (Gyldendal). Þær eru öllu dökkleitari hliðstæður við „Hverdagshist- orier" eftir sama höfund, frá 1951, og má skilja sem goðsögur um listamanninn í prósaiskum eða illum heimi, sem vill að vísu notfæra sér hann, en ekki viðurkenna hann. Sem sagt enn eitt sjálfsfirringar- temað. Skáldleg kímni er hér samslungin ótta- og einstæðingsskapartáknum eins og 182
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.