Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Page 145

Vmsagnír um bœkur
urn tíma. En Þorgeir Ljósvetningagoði var
ólæs og óskrifandi og varð þvf að leggja
vel niður fyrir sér hvernig hann skyldi haga
orðum sínum í hlutverki lögsögumanns.
Höfundur ber fram þá skýringu að Þor-
geir hafi leitað frétta hjá heiðnum goðum,
fallið í nokkurs konar miðilsdvala og rek-
ur hann dæmi um slíkt í heiðni, auk þess
sem hann telur að Þorgeir hafi lært nokkuð
til fordæðuskapar af Leikný eða Lenki
frillu sinni. Áður en Þorgeir leggst, hafði
orðið samkomulag milli hans og Síðu-Halls
um að hann segði upp lög fyrir bæði
kristna menn og heiðna, sem þá höfðu slit-
ið sundur með sér lögin og auk þess höfðu
heiðnir menn og þá líklega Þorgeir með
þeim blótað Ásum átta mönnum.
Þorgeir hlaut goðsvarið, sem höf. telur
að hafi verið á þann veg að allir lands-
mennn skyldu taka kristni. Síðan var þing-
heimur kvaddur til Lögbergs og þar hétu
menn því að halda úrskurð Þorgeirs, en
Apólógíur
Apólógían er einn viðamesti þáttur sagn-
fræði og bókmennta og hefur svo verið allt
frá því, að menn tóku að setja stafi á blöð.
Hvimleiðar sögusagnir, slúður skillítilla
manna og beinn rógburður urðu mörgum
einatt hérlendis kveikja til skrifta, allt frá
Ara fróða og fram á vora daga og er eink-
ar áberandi á síðari hluta 16. aldar og á
fyrri hluta þeirrar 17. Og kveikjan að riti
Odds biskups Einarssonar var slúður og
fáránlegur samsetningur erlendra manna
um land og þjóð. Ferðalýsingar voru þá
eins og síðar eftirsótt lestrarefni og á 16. og
17. öld þóttu þær merkastar, sem nútíma-
mönnum þykja hvað fáránlegastar. Það
mátti ljúga flestu um land og þjóð á jaðri
heimsins og sérleiki landsins varð þeirrar
tíðar höfundum tilefni til margvíslegustu
slík heit voru ekki óalgeng á þeim tímum
víða um álfuna. Þetta heit bendir til þess
að báðir aðilar hafi vænzt sér hliðholls úr-
skurðar eða að hvortveggi hafi óskað ein-
hverskonar málamiðlunar, sem bendir til
þess að trúarofsinn hafi verið tekinn að
renna af mönnum eða þá að gull Ólafs kon-
ungs Tryggvasonar hafi mótað afstöðu
þeirra, sem mest máttu sín í flokki heið-
inna og enn fremur bendir heit hinna
kristnu til þess að forustumenn þeirra hafi
vitað inntak „goðsvarsins" fyrirfram.
Samkvæmt skoðun höf. á goðsvarið að
hafa sætt þá heiðnu við úrskurðinn, guðir
þeirra höfðu sjálfir kveðið upp dóminn,
og þar við sat Þó höfðu goðin verið svo
forsjál að veita dýrkendum sínum nokkra
umbun með barnaúthurði og hrossakets-
áti næstu árin, auk þess sem þau leyfðu
þeim að blóta sig á laun.
Siglaugur Brynleijsson.
útlistana, hreinn hvalreki, sem jók stórum
gildi samsetnings þeirra.
Þegar á 16. öld má finna ýms einkenni
barokks stíls í bókmenntum og listum,
ýkjur og skrúðmælgi féllu að furðum og
undrum, sem höfundar töldu frásagnarverð-
astar. Þessar frásögur voru í stíl við aldar-
andann, í heimahögum höfundanna var því
trúað, að kvenfólk færi um loftið á kúst-
sköftum til fundar við djöfulinn, og fjöldi
fróðleiksmanna setti saman rit um hættuna
af galdranornum og ásóknum djöflanna í
mannheimi. Heklufjall var höfundum kjör-
in staðsetning fyrir helvíti. Eldspúandi
fjallið var sönnun fyrir þeim hryllilega
stað og emjan og vein hinna fordæmdu
mátti greinilega heyra þaðan. Það var ekki
skemmtileg tilfinning fyrir landsmenn að
335