Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Page 35

Banadarísk sagnagerð eftir seinna strið
til þess að sá fyrrnefndi slítur trúlofun sinni við saklausa og óreynda unn-
ustu. En þessi nýja reynsla verður piltinum að sáralitlu gagni þó hún sé í
senn ljúf og sár, þar eð uppeldi hans og menningarbakgrunnur hamla því
að hann horfist í augu við þjáninguna og taki afleiðingum hennar.
I tveimur seinni skáldsögum, „Another Country“ (1962) og „Tell Me
How Long the Train’s Been Gone“ (1968), leitast Baldwin við að túlka
kynþáttaátökin á æ róttækari og stórorðari hátt með hliðsjón af stöðu
negrans og kynvillingsins sem að hans mati hafa yfirburði yfir hvíta mann-
inn af því að þeir hafa þjáðst og þroskast en hvíti maðurinn staðnað með
því að afneita kvöl og dauða. Stílfarslega eru þessar bækur fróðlegar og
læsilegar, en Baldwin auðnast ekki að ná dramatísku valdi á efni sínu
þrátt fyrir orðgnótt og stílleikni og hefur því ekki enn uppfyllt þau fyrir-
heit sem hann gaf með fyrstu skáldsögu sinni.
Nefna mætti heila tylft höfunda úr röðum blökkumanna sem veitt hafa
fersku lífi og nýjum andblæ inn í bandarískar bókmenntir, en hér verður
að nægja að nefna að lokum útlagann William Demby (f. 1926) sem bjó
í Róm á árunum 1947—63 og hefur samið tvær mjög athyglisverðar
skáldsögur, „Battlecreek“ (1950) og „Catacombs“ (1965). Þessar bækur
eru að því leyti meðal annars óvenjulegar að þær fjalla ekki nema óbeint
um blökkumenn heldur taka til meðferðar á almennan hátt stöðu manns-
ins í nútímasamhengi. Demby hefur á valdi sínu mikla tækni, skáldlegt
hugarflug og óvenjunæma tilfinningu fyrir hverju smáatriði og má teljast
í hópi meiri háttar bandarískra rithöfunda þó afköst hans séu ekki meiri
að vöxtum.
Hér að framan hefur fátt verið sagt um framlag kvenna til skáldsagna-
gerðar enda er það ekki ýkja umfangsmikið þegar um er að ræða gyðinga
og blökkumenn. Þó mætti í framhjáhlaupi geta þess að Erica Jong varð
samstundis heimsfræg fyrir hina berorðu skáldsögu sína „Fear of Flying“
(1973) og Sylvia Plath, sem einkum er kunn fyrir mögnuð ljóð sín, samdi
merkilega skáldsögu byggða á eigin lífi undir heitinu „The Bell Jar“
(1971).
Skáldsögur kvenna, sem verulegu máli skipta í bandarískum bókmennt-
365