Tímarit Máls og menningar - 01.10.1979, Blaðsíða 90

Tímarit Máls og menningar
vonardraum sem átti að flytja ný-rómantíkerana langleiðis til „friðarlands-
ins“. Jóhann lýsir almættisþrá hinna ungu skýjaglópa svo:
Við héngum í faxi myrkursins,
þegar það steyptist í gegnum undirdjúpin;
eins og tunglsgeislar sváfum við á bylgjum hafsins.
Skáldið hefur gert upp við þessar glapsýnir. Vonleysið sem við tekur
verður uppspretta illúðugra mynda:
I dimmum brunnum vaka eitursnákar,
og nóttin aumkvast yfir þínum rústum
°g
I svartnætti eilífðarinnar flýgur rauður dreki
og spýr eitri.
Upp úr rústum hinnar samræmdu tilveru rís óskapnaðurinn eintómur,
veröld nútímans.
I Skírni 1975 benti Hannes Pémrsson á að myndmál Sorgar ætti upptök
sín í Opinberunarbók Jóhannesar. Skv. athugunum Hannesar virðist Jóhann
hafa heyjað sér þar drjúgan slatta af líkingum og myndum. Ekki má leggja
í þetta þann skilning að trúarlegt markmið hafi legið að baki. Jóhann
Sigurjónsson hefði verið manna síðasmr til trúarlegs kvaks. Hann hefur hins
vegar greinilega notfært sér myndmál Opinberunarbókarinnar til að sýna
harmsögulegt eðli tilverunnar. Það er umgjörð fyrir trúlausan existensíal-
isma hans.
Sorg lýkur svo: Sól eftir sól hrynja í dropatali
og fæða nýtt líf og nýja sorg.
Lífið og sorgin eru óaðskiljanleg í hugsun skáldsins. Ef til vill felur vit-
undin um harmsögulegt eðli tilverunnar í sér einhvern möguleika á sköpun
nýs jafnvægis.
I ljósi framansagðs tel ég að Sorg sé miðs svæðis í ljóðagerð Jóhanns.
Þar kemur fram sú lífsskoðun sem litaði allan skáldskap hans á árunum
1905-12.
Niðurstöður
í lok þessarar ritgerðar skulu helsm niðurstöðurnar dregnar saman.
Greina má þrjú stig í hugmyndaþróun Jóhanns Sigurjónssonar. Stig ný-
rómantískrar hughyggju, stig efahyggju og millibilsástands og og stig mó-
dernískrar tómhyggju.
336