Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.10.1979, Blaðsíða 77

Tímarit Máls og menningar - 01.10.1979, Blaðsíða 77
Jóhann Sigurjónsson og módernisminn hans öðlast æ sterkari svip af módernískum og existensíalískum hugmynd- um* Ný-rómantík og módernismi Áður en lengra er haldið verður gerð nokkur grein fyrir hugtökunum ný-rómantík og módernismi. Ekki er kostur þess að ræða þessar bókmennta- stefnur til hlítar í greinarkorni. Mun ég því takmarka mig við örfá hug- myndaleg einkenni þeirra. I „Bókmenntafræði“ Menningarsjóðs segir Hannes Pémrsson um ný- rómantísku stefnuna: „I ný-rómantíkinni, sem öðru fremur var vaxin upp úr hugmndaheimi Nietzsches (1844—1900), ræður fegurðarþrá og dul, og er leitazt við að túlka hina innri veröld einstaklingsins, sem flest blæ- brigði hennar“ (73). Hér víkur Hannes að hugmyndalegum kjarna þessarar bókmenntastefnu; dulúð hennar og fegurðardýrkun. Skáld ný-rómantíkur- innar höfnuðu natúralisma og raunhyggju en leituðu þess í stað fegurðar og sannleika í dulkynjuðum veruleik. Þeir upphófu hið dulda, leyndardóms- fulla og yfirskilvitlega. I þeirra augum var veröld draums og hugsjónar hinn sanni raunveruleiki. Rangt væri að segja að einangrun og vonleysi hafi ein- kennt ný-rómantísku skáldin. Það á a.m.k. ekki við Jóhann Sigurjónsson. Fyrstu ljóð hans bera merki lífsþorsta og ídealískrar trúar á ótakmarkaða getu mannsandans. I þeim virðist hann skynja sjálfan sig í samræmi við tilveruna. Náttúran og mannsandinn eru greinar sama meiðs. Samræmis- hugmynd þessi kemur t.d. ljóslega fram í Bárunni frá 1898.3 Þar líkit skáldið lífinu við hið mikla haf og sjálfu sér við báruna smáu. Annað megineinkenni á ný-rómantískum ljóðum Jóhanns er takmarka- laus dýrkun á „ofurmenninu“ sem í krafti hæfileika sinna andlegra eða efnislegra getur risið yfir fjöldann. Kvæði hans um Georg Brandes, sem ort var á dönsku, tekur af öll tvímæli um það: „Jeg saa dig, et Nordlys paa Nathimlens Blaa / i dansende Leg gennem Æterens Bölger. . .“.4 Annað kvæði í svipuðum anda er Víkingarnir' þar sem Jóhann syngur hetju- skapnum lof. j3C;r lifgu á brjóstum þér, blágræni mar, þín brimsollna alda þeim fyrirmynd var, þeir vildu sig eigi undir okið beygja. * Það er ekki fyrr en árið 1910 sem módernisku ljóðin birtast á prenti í Skírni. En Helge Toldberg leiðir að því óyggjandi rök að a. m. k. sum þeirra hafi verið ort hálfum áratug fyrr (Jóhann Sigurjónsson, bls. 161—170). 323
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.