Tímarit Máls og menningar - 01.10.1979, Blaðsíða 91
]óhann Sigurjónsson og módernisminn
1. í upphafi er skáldið sátt við tilveruna vegna trúar sinnar á möguleika
mannlegs máttar. Heimurinn hefur í þess augum tilgangseðli. Hann
er merkingarauðugur leikvöllur fyrir óskir og drauma mannsins. Flest
æskukvæða skáldsins einkennast af þessari samræmiskennd.
2. I Gröf mín og vagga er farið að bresta í máttarstoðum þessarar trúar.
Skáldið er farið að endurmeta tengsl sín við umheiminn. Það hefur
misst sjónar af ,ljósinu á hinni fjarlægu strönd“:
Eg kalla eftir svari, þín kvöldrauðu fjöll,
þínar hvössu og blóðugu rándýrstennur,
ógna mér þögul.
Ha, — ha. — Er þetta svarið?
Hin mannhverfa heimssýn er nú dregin í efa. Að skáldinu læðist grun-
ur um að heimurinn sé sjálfstæður, óskiljanlegur veruleiki sem maður-
inn sé utanveltu við. En skáldið er samt enn óvisst og ljóðinu lýkur
í spurn.
3. I Sorg, Heimþrá, Bikarnum og fleiri kvæðum er er ekkert hik eða efi.
Þar hefur hinni bjartsýnu lífsspeki verið hafnað. Trúin á marmarahöll-
ina“ er endanlega hrunin. Eftir er einungis vissa um merkingarleysi
og tilgangsleysi alls.
Heimildir:
Rit 1-11 eftir Jóhann Sigurjónsson, Mál og menning 1940.
Jóhann Sigurjónsson eftir Helge Toldberg, Heimskringla 1970.
Fjögur Ijóðskáld, Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1957.
Skírnir 1971.
Tilvitnanir:
1 Fjögur ljóðskáld, bls. vi. 13 Rit I, bls. 258.
2 Jóhann Sigurjónsson, bls. 160. 14 Rit I, bls. XXVI.
3 Jóhann Sigurjónsson, bls. 204. 15 Rit I, bls. 227.
4 Rit I, bls. 255. 16 Rit I, bls. 226.
5 Rit I, bls. 217. 17 Rit I, bls. 226.
6 Rit I, bls. 221. 18 Rit I, bls. 232.
7 Rit I, bls. 218. 19 Jóhann Sigurjónsson, bls. 163.
8 Rit I, bls. 21. 20 Rit I, bls. 240.
9 Rit I, bls. 240. 21 Rit I, bls. 218.
10 Jóhann Sigurjónsson, bls. 207. 22 Rit I, bls. 237.
11 Rit I, bls. 228. 23 Jóhann Sigurjónsson, bls. 212.
12 Rit I, bls. 258.
TMM 22
337