Tímarit Máls og menningar - 01.02.1983, Side 47

Við erum öll ábyrg
Roosevelt Bandaríkjaforseta. Þar sögðu þeir að aldrei mætti nota kjarnorku-
sprengjur gegn almennum borgurum. Bréfið barst forsetanum daginn sem
hann dó og það lá óopnað á skrifborði hans. Truman sem tók við
forsetaembættinu sá aldrei þetta bréf og hann var illa upplýstur um leyni-
vopnið og afleiðingar þess. Nú veit auðvitað enginn hvort aðvaranir vísinda-
mannanna hefðu skipt nokkru máli, en hitt vitum við að þegar flugvélin hóf
sig til lofts að morgni 6. ágúst 1945 með kjarnorkusprengju innanborðs,
hófst nýr kapítuli í sögu mannkynsins. Sprengjunni var varpað á Hirosima
með þeim afleiðingum að 300 þús. manns létu lífið. Tveimur dögum síðar
var annarri sprengju kastað á Nagasaki. Ráðamenn í vestri voru óskop
glaðir á yfirborðinu. Hitler og hans lið var gjörsigrað og Japanir lamaðir
eftir að hundruð þúsunda almennra borgara stiknuðu í vítislogum hel-
sprengjunnar. Undir niðri skelfdust menn það afl sem leyst var úr læðingi
og enginn vissi hvaða afleiðingar kynni að hafa fyrir mannkynið.
Allt frá lokum síðari heimstyrjaldarinnar hafa risaveldin keppst við að
framleiða æ fullkomnari drápstæki. Hundruð manna eyða vinnudegi sínum
í að gera skrifborðsáætlanir um það hvernig megi útrýma nokkur hundruð
milljónum manna og nú síðast hugleiða herforingjar NATO hvernig unnt
verði að sprengja bara eina litla sprengju, kála svo sem eins og nokkrum
milljónum, langt í burtu að sjálfsögðu og kenna andstæðingnum þar með að
halda sig á mottunni (það heitir takmarkað kjarnorkustríð).
Allan sjötta áratuginn voru gerðar tilraunir með kjarnorkuvopn í and-
rúmsioftinu. Rússar sprengdu í Síberíu og Bandaríkjamenn í Nevadaeyði-
mörkinni og á Bikinieyjum í Kyrrahafinu. Bikinimenn voru keyptir í burtu
með alls kyns glingri, þeim var talin trú um að með því að flytja gerðu þeir
mannkyninu stórkostlegan greiða. En það voru bara sumir látnir flytja. Þeir
sem eftir urðu voru notaðir sem tilraunadýr hersins. I heimildamyndinni
Kaffistofa kjarnorknnnar sem sýnd var á bandarísku kvikmyndavikunni sl.
haust var kafli úr mynd sem upplýsingadeild bandaríska hersins gerði á
eyjunum. Þar sást hvar fólk var skoðað nokkru eftir að sprengt var í
nágrenninu. Brunasár komu fram, hár og tennur losnuðu, fólkið var að
veslast upp og deyja. Heima fyrir var fólki kennt að þegar flauturnar
boðuðu kjarnorkuárás þyrfti ekki annað en að skutla sér niður og grípa um
hausinn, betra þó að komast smástund í byrgi.
Þegar geislavirkni fór að mælast í mjólk og vatni á norðurhveli jarðar um
1960 var mótmælt svo kröftuglega að risaveldin settust við samningaborðið
og sömdu 1962 um bann við kjarnorkutilraunum í andrúmsloftinu. Meðal
þjóða sem ekki undirrituðu sáttmálann voru Frakkar og Kínverjar. Um
1970 háðu íbúar Astralíu, Nýja Sjálands og Kyrrahafseyjanna harða baráttu
gegn Frökkum, sem sprengdu og sprengdu og dembdu geislavirku úrfelli
37