Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1983, Qupperneq 103

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1983, Qupperneq 103
. . . þetta er skáldsaga söguhöfundar og sögukonu sem rætt var um fyrr. Þau tengsl ein verða manni raunar tilefni mikilla hugleiðinga (og sést á því hversu kafa má í þessa djúpu sögu). Vísvitaðar sögur beina athygli lesandans oft að höfundinum sjálfum og við höfum séð hvernig þetta gerist í bók Jakobínu. I framhaldi af því geta lesendur velt fyrir sér að hve miklu leyti Jakobína er að tefla saman í klefa rithöfundinum Jakobínu Sig- urðardóttur og bóndakonunni Jakobínu Sigurðardóttur. Skal ekki hald- ið lengra út í þá sálma hér, því varast ber allar staðhæfingar þegar komið er að persónu höfundarins sjálfs. Svo aftur sé vikið að afstöðu sögukonu til bóndakonu í sögunni, þá eru hugsanir Salóme um „synd“ og „hefnd“ hinni nútímalegu sögukonu mjög framandi. Sala álítur að með fæðingu „aumingjans" Kjartans hafi sér hefnst fyrir að syndga með mági sínum. Og Sala ber þann kross möglunarlaust eins og annað í lífi sínu. Sögukona hugsar einmitt um Sölu sem krossbera og minnist ljóðlína úr Tennyson: „Krossberann — margþjáðan krossberann — ugglaust Kristur veit, hvað það er, að staulast í snjónum ár eftir ár . . . “ (76) Eins og við er að búast af sögu sem sett er saman af slíkum hagleik og smásmygli hitta þessar ljóðlínur beint í mark, því snjórinn er tákn fyrir tilveru Salóme. Hann umlykur bæ hennar allan veturinn og hindrar samgöngur: „Það var snjór yfir öllu, eilífur, endalaus snjór-.“ (34) Hann er henni óafvitað til marks um hið einangraða hlutverk hennar: „Þeir fóru hitt og þetta á skíðum, karlmennirnir. Eg hafði aldrei stigið á skíði. Það stóð heldur ekkert til að ég færi milli bæja. Ég þekkti engan . . . “ (33) Þannig hvíslar þessi saga ýmsu að okkur — þetta er ekki „vandamálasaga" sem fjallar á „ný- raunsæjan" máta um stöðu Salóme sem konu og húsmóður, heldur gefur hún þetta hlutverk í skyn með fáum, einföldum orðum sem segja margt, eins og þegar Sala tekur svo til orða um mann sinn: „Hann á jörðina núna, hann lagði hart að okkur til að geta borgað hana.“ (18) Er hægt að koma þessu til skila á áhrifameiri hátt? Sagan ítrekar þannig í sífellu þolandahátt Salóme; hlýðin og hljóð ber hún sinn kross og reynir ekki að breyta lífi sínu. I því tilliti hljóta víðsýnir lesendur að standa í fjarlægð - fylgjandi þannig byggingu sögunnar — og gagnrýna Sölu rétt eins og sögukonan. Þrátt fyrir það gerum við hina neikvæðu afstöðu sögukonunnar ekki að okkar. Sögu- höfundur kemur í veg fyrir það um leið og leiðir hans og sögukonu skilur. Hér komum við aftur að hinum merkilega þriðja söguramma og því flókna fyrirbæri sem sjónarhorn sögunnar er. Skal minnt á þau orð 93
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.