Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Blaðsíða 9

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Blaðsíða 9
Portúgölsk nútímaljóðagerð Lúsítanía var landið nefnt til forna, það merkir Ljósaland og er birta þess hvarvetna fyrir fótum framsækinnar hugsunar, í rauninni, svo ég grípi nú til algengs skilnings. Vakningin var þess vegna auðsæilega þjóðlegs eðlis og forvígismenn hennar reyndu að komast eins og jafnan að þjóðareðlinu og settust þá við brunn angurværðarinnar í fari portúgalans. Skilgreina bar nú hugarfarið á ný og það tókst á hendur nefndur Teixeira de Pascoais. Hin endurnýjaða þrá í nýjum lista- og þjóðbúningi átti að veita fortíð og framtíð framrás, þannig að gullin tíð hæfist með lýðveldinu. Ljóðlistin varð fyrir vikið hávær og stóð stundum á öndinni í málskrúði, en hvergi bólaði á hetjutíð XV. og XVI. aldar við endurfæðinguna. Eftir því sem stefnan varð andlausari, með innantómum kennisetningum og lífsháttareglum, fékk hún yfir sig ákveðnari trúarblæ, sem kirkjan og konur fögnuðu, en skáldaliðið sem fylgdi henni þynntist uns Teixeira stóð einn eftir í hópi ljóðrænna kvenna og presta. Utkoma nýs tímarits, Orpheu, árið 1915, varð merki um viðskilnað og hvarf skáldanna frá ljúfsáru ljóðastefnunni. Það voru að koma fram nýjar stefnur í heimspeki og fagurfræði sem áttu eftir að gerbylta portúgalskri ljóðagerð, bæði að formi og innihaldi, þótt samhengið sé óslitið. Ljóðagerð losnar aldrei við þjóðarsálina. Tvö eru ljóðskáldin sem hafa haft ríkust áhrif á framvindu ljóðagerðar í portúgalskri nútíð, þeir Mario de Sá-Carneiro og Fernando Pessoa. Hjá þeim örlar ekki á afturhvarfi til liðinnar tíðar heldur er andartakið hafið upp, það er sú eina samtíð sem maðurinn lifir hverju sinni. Líf mannsins er röð af sundurlausum andartökum en með sama undirtóni, og þess vegna verður ljóðið að einslags andartaki hinnar margþættu samtíðar sem er spunnin úr fortíð. Takmark skáldanna er ekki að lífga upp frá dauða anda fortíðarinnar: um Tagusfljót sigla stórskip samtímans, og jafnvel fljóta þar líka úthafsskip landafundanna miklu, en í huga þeirra sem sjá allt í því sem er ekki til. Ný skip eru á fljótinu. Skáldin vita að samtíð úir og grúir af fortíð og að varla verður þverfótað fyrir minningum í huganum, en minningarnar geta aðeins verið fortíðarþrá. Og eins og annars staðar í Evrópu héldu skáldin að nútíminn væri hafinn, á vissan hátt með því að má út einstakl- inginn: — „Eg er ekki einu sinni skáld. Eg sé. Hafi skrif mín gildi er gildið ekki komið frá mér, gildi ljóðanna er í línunum sjálfum og slíkt er alveg óháð vilja mínum," segir Pessoa og veit að umhverfið og tungan yrkja á tungu skáldsins í senn. Samtímis því að einstaklingurinn er máður út leitar hann að heildarkennd og samkennd í sósíalisma, stjórnleysingjastefnu eða hann er einstaklingur sem afneitar, tekur stöðu, mótmælir: „Komdu til mín,“ kalla sumir í ljóði Regio. Skáldið krossleggur arma og kemur aldrei. 479
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.