Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Side 38

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Side 38
Tímarit Máls og menningar þess að mannsandinn og þjóðfélagið og listirnar geti gengið sér til húðar og hrakið vitsmunina út í nýja óvissu. Vitið verður þá að bjarga sér undan vanahugsun sem er klædd í orðaleppa. En er hið nýja eitthvað annað í sögu mannsandans og lista en fáfræðin endurfædd í nýjum búningi, barnslegum og ferskum? Kringum 1920 tóku portúgalskar bókmenntir óvæntan krók á leið sína, hliðarstökk út í héraðabókmenntir. Fagurfræðin tók að sér að lýsa lífi bóndans og sveitanna. Bókmenntirnar drógu talsvert dám af ljúfsárum rómantískum sögum Camilo Castelo Branco (1825 — 1890) en harður lífs- baráttuandi raunsæis yfirgnæfði með ríkum skammti af ádeilu. Endurfæð- ingunni fylgdu rithöfundar á borð við Aquilino Ribeiro (1885—1963). Bækur hans eru óður til bóndans en með barefli á hann og yfirvöldin um leið. Ribeiro er skáld bændasamfélagsins. Eftir hann er hér engin saga vegna skorts á rými. Skáldskapur hans fjallar einkum um bændur í norðausturhér- uðum Portúgals, á trúverðugan hátt fremur en hið algilda sé brotið til mergjar. Lesandinn fær að komast í líkamlega snertingu við jörðina, í bland við menn, örlög þeirra, störf og afbrot. Maðurinn er aldrei allur í sögunum, vegna þess að höfundurinn er feiminn við ríkustu eðlisþætti mannsins: sálar- og kynferðislífið. Lesandinn fer samt ekki varhluta af hræsni verald- legra og andlegra valdsmanna. Ribeiro er það sem kallað er frábær höfundur á sviði máls. Það merkir að hann varðveitir það fremur en hann veki það til sjálfstæðs lífs í verkum sínum. A þessum tímum áttu rithöfundarnir að vera góði hirðirinn í orðahjörð málsins, og persónurnar máttu heldur ekki bregða sér úr hjörðinni á aðra staði en þar sem beitin var góð fyrir lesandann. Annar rithöfundur sem skrifaði í anda bændasamfélagsins var Brito Camacho sem lést 1934 og lét sögur sínar gerast í sveitahéraðinu Alentejo, í landinu miðju. I grófum dráttum hafa höfundar skipt landinu á milli sín, einkum eða fremur vegna uppruna síns en þeir leggi eignarhald á land og lesendur. Hið hrjóstruga norðausturhorn hefur verið frjótt á sviði skáld- skapar. Síðan hefur nýraunsæið sem tók við af táknrænustefnunni farið um sömu sveitir, í leit að efniviði um undirokaða bændur, þó skáldin séu oft ekki fædd í sveitunum heldur ættuð þaðan, borgarbúar sem biðla til sveitanna. Bókmenntalega séð fóru þau þangað í síendurmetnum stíl sem bar keim af amerískri hálfróttækni millistríðsáranna eða kreppubókmenntum. Við lest- ur sagnanna hér í úrvalinu skýrist þetta nánar. Sá rithöfundur sem hvarf inn á ýmsar og ólíkar brautir í senn, jafnframt því að hann lét eðli sitt ráða fremur en kröfur bókmenntastefna sem hafa verið fundnar upp í háskólum eða í hópum listamanna, var Ferreira de 508
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.