Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Síða 15

auðheyrt að þú hefr verið einhvers staðar aftarlega, þegar Óðinn spjó Sutt-
ungamiðinum" (20), segir djöfullinn, þegar Ögmundur hefur skemmt sel-
skapnum í neðra með skopstælingu á kvæði eftir Hallgrím Pétursson, sem
ort er út af heilagri ritningu. Hér er aftignunin orðin víðtækari og nær til
þeirrar listar sem hefur verið haldin göfugust með þjóðinni og talin er hafa
risið hvað hæst með Hallgrími.
Hafi Benedikt verið viðkvæmur fyrir sinni eigin persónu gat hann alltént
skopast að því sem honum var „heilagt“. Goðið sem hann dýrkaði mest, „sá
hinn einasti kennari sem skáldin hafa“ (R.III/133), verður dæmigerð
karnivalísk persóna í þessum leik. Óðinn er dreginn með skoplegum hætti
niður á mannlegt plan, svo breysklegt, að við liggur að líkja megi honum við
Hróbjart brennivínsberserk sem skýtur upp kolli í stiftamtmannsveislunni
undir lok leiksins. Líkamlegar þarfir hans eru mjög í brennidepli og málfar
hans jaðrar við slangur, ívafið fornum endingum og kryddað með dönskum
og latneskum slettum. Hann setur upp hálfipela fýrir goðasvarið og berst við
að halda logandi í vindilstubbi sem einhver „Skandínav“ — böndin berast
að Ögmundi7 — hafði skilið eftir sig í Valhöll. Hann les dönsku blöðin í
rúminu á morgnana á meðan hann er að drekka „kaffeð“ sitt. Hann er tæpur
í maga og illa haldinn af kveisu eftir bauna-át — sem hér er án efa tvíræðrar
merkingar, enda er látið að því liggja að kveisan herji á goðið í kjölfarið á
komu Ögmundar. Sér til heilsubótar falast hann eftir því við Frigg hvort ekki
sé eftir lögg á bitterflöskunni „síðan í gær“. Hann sprangar líka um á nærbux-
unum í Valhöll, og þótt hann sé skáldaguð er hann ekki undanþeginn
frumstæðustu þörfum frekar en dauðlegt mannkynið, við fáum að vita að
Óðinn notar „theologisk collegia“ frá Magnúsi Eiríkssyni (Frater) fyrir „folia
tergendi“. Samfara þeirri afhjúpun kemur á daginn að kynni sín af Lúter
hefur Bragi af þessu „þarfaþingi“ föður síns á Valhallarkamrinum. Er þessi
uppákoma ekki síst skondin fyrir þá sök, að flogið hefur sú fiskisaga að
andinn hafi komið yfir meistara Lúter undir sömu kringumstæðum.
Ekki verður betur séð en aftignunin hjá Benedikt birtist hér í sinni
heimspekilegu dýpt. Með því að aftigna skáldskapinn og skáldskaparguðinn
á þann hátt sem hann gerir, er hann í raun að jarða forna skáldskaparmálið
sem menn voru svo fastheldnir á, og þá ekki einungis þeir einstaklingar sem
hann hefur hér að skotspæni, heldur má ráða það af ritgerð hans „Nokkrar
greinir um skáldskap“ að fleiri hafi aðhyllst fornmálið. Benedikt vill jarða
skáldskaparmálið til þess að það megi endurnýjast og laga sig að breyttum
anda tímans.
í „Svari til Norðra“, þar sem Benedikt sendir Sveini Skúlasyni óblíðar
kveðjur fyrir ritdóm um kvæðakver sitt, kemur í hnotskurn fram skoðun
hans á þeirri dómgreindarlausu fornaldardýrkun sem lá í tíðarandanum að
TMM 1994:3
13