Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Blaðsíða 38

við skáldskap. Til marks um það skal tilfæra tvær af vísum hans um Breið-
fjörð: Dygði nokkur dómarinn / dulsnrálinu upp fletta, / að þér böndin,
Bakkus minn, / bærust fljótt um þetta. „Sigga verkum sést það á, / sem væri
best að jarða, / hefrrðu stolið honum frá, / svo henging mætti varða“ (149).
Og hér frábiður skáldið sér að verða fyrir sömu ógæfu og Sigurður:
„Hlauptu í felur, Músa mín, / minnstu hvers eg bið þig, / fari eg, orðinn
fyllisvín, / fram á samlög við þig“ (151).
Níels þýddi kvæði úr dönsku og einnig orti hann kvæði út frá sögu eftir
August Lafontaine.2 Tiltölulega þekkt er kvæði Níelsar, „Mittisband 19.
aldar“, og fjallar m.a. um bág kjör og beiskju uppflosnaðs bónda — „Þeir
sem stýra þjóðeignunum / þjappa nóg að landsetunum...“ (Níels 1904,75).
í þessu kvæði má greina þjóðfélagsspeki Níelsar, og sama máli gegnir um
„Urðarmýsnar í Ódáðahrauni“ sem hann mun hafa ort er Bjarni amtmaður
bað hann um kvæði er lýsa skyldi „trúarhálfvelgju, skálkamiskunn og stjórn-
leysi 19. aldarinnar“ (19). Kannski má segja að Níels hafi verið afturhalds-
maður í pólitík. í þessu kvæði fjallar hann um uppdiktað fólk í Ódáðahrauni,
og minnir það bragð á kvæði Eggerts Ólafssonar um Fiðrildaveiðara — en
sem fyrr segir var Níels mikill aðdáandi Eggerts.
Finnur Sigmundsson telur upp fjóra prentaða rímnaflokka og þrjá
óprentaða eftir Níels skálda. Af þeim má nefna rímur af Tistran og Indíönu,
en skáldinu þótti Sigurður Breiðfjörð fara svo herfílega með þetta yrkisefni
að hann sá sér þann kost vænstan að yrkja um það sjálfur. Og raunar gerir
hann grein fyrir villum Sigurðar í ítarlegum formála (130-143) og kemur
þar fram að hann hefur lesið söguna sem kvæðið byggir á í eldri gerðum og
telur að Sigurður hafi fellt ýmislegt úr henni sem ekki mátti missa sín — og
þannig verði til margar rökleysur í rímunni, orsakasamhengið vanti.
Aðrar af rímum Níelsar sem hér má nefna eru „Rímur af Viktoríu
Ninon“.3 Fyrsta ríman úr þessum flokki er prentuð í úrvali Finns Sigmunds-
sonar og fjallar hún um stærilátan kvenmann sem vill ekki játast syni auðugs
biskups í Frakklandi nema hann læri prestskap. Þetta leggur pilturinn á sig
og er þó talinn heimskur og þar á ofan hæðir stúlkan hann á bak. Enn kemur
hún sér þó hjá því að ganga að eiga hann uns það vill til að hann ferst af
slysförum. Snýr hún þá við blaðinu og þykist hafa unnað honum, og er nú
ætlun hennar að kornast yfir eigur biskups nreð smjaðri. Allt er þetta gott og
blessað, efnið er í eins konar sápuóperustíl og er það auðvitað margslungn-
ara en hér verður rakið. En hitt er skondið, að hin franska greifadóttir,
Viktoría Ninon, hét nú bara Anna Sigríður í Skagafirðinum, biskupinn
franski var enginn annar en Sigurður prestur í Goðdölum og þannig áfram.
Hér er því um að ræða „lykilrímu“ (sbr. lykilróman) sem ljóst verður afbréfi
Ólafs í Ási um málið (72-75). Og hvað erindi kvæðisins snertir virðist
36
TMM 1994:3