Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Blaðsíða 11

Tómas R. Einarsson
Að ná hljómi í djúpinu
Viðtal við Thor Vilhjálmsson
Að taka viðtal við Thor Vilhjálmsson getur reynst snúið ef spyrjandinn vill
aðeins fá bein og vafningalaus svör við spurningum sínum. Thor svarar að
sínum hætti, off í löngu máli með innskotssögum til skýringar og hefur
stundum farið víða þegar hann klykkir út með formlegu svari. Það skipar
hann enginn í hlutverk, hann er höfundurinn. Aldrei hefur ríkt lognmolla
kringum manninn, enda er hann stundum vígfús og sýnist ekki öllum eitt
um bækur hans. Hitt er þó tæpast umdeilanlegt að það hafa fáir skrifað
glæsilegri íslensku á ofanverðri 20. öld. Hann hefur rakið endurminningar
sínar í bókinni Raddir ígarðinum (1992) og sagt nokkuð af sjálfum sér í bók
Matthíasar Viðars Sæmundssonar, Stríð ogsöngur (1985). Þetta samtal sner-
ist hins vegar aðallega um stíl, íslenska sósíalista og bókmenntaumræðu á
ýmsum tímum.
— Strax ífyrstu bókinni þinni, Maðurinn er alltaf einn, hljómar nýr tónn í
íslenskum prósa. Það virðist ekki vera íslenskt fólk og örlög þess sem er í
brennipunkti, heldur frekar heimurinn og mannleg tilvist. Þróunin í íslenskri
myndlist þess tíma virðist um sumt áþekk; yngsta kynslóðin róin á vit hins
abstrakta og íslenskt landslag á undanhaldi. Var stíllinn þitt einkamál eða
tengdur breyttri heimssýn ungra íslenskra listamanna?
Ég hef alltaf rekist illa og aldrei gengið í takt og aldrei hugsað mér listsköpun
sem hópgöngu, marséringar eða samhúrringar. Ég hef bara verið að reyna
að finna form fýrir það sem leitaði á mig, eitthvað sem mér hentaði til þess
að ná valdi á því sem stríddi á mig. Og mér fannst ég vera einfari ef þú setur
þetta inn í þetta íslenska umhverfi okkar; mér fannst ég ekki vera í neinni
flokksgöngu, heldur var ég bara að reyna að ráða við þann vanda sem ég
þurfti að leysa.
Ég hef alltaf átt góða vini meðal myndlistarmanna og á þessum tíma voru
menn á svipuðum aldri og ég og heldur eldri að ryðja ýmsu frá sér sem hafði
verið talið gott og gilt fram að því. En ég held að það hafi ekki truflað mína
viðleitni neitt eða sveigt, — ég var nú einþykkur.
TMM 1994:4
9