Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Page 59

Flestir skrifa upp á hluta þessara ummæla — hinir eru færri sem vilja gera
eitthvað úr því að það „verði að draga úr áhrifum þeirra kraffa sem leitast
við að steypa alla í sama mót“ — því þá koma strax upp erfiðar spurningar:
hvernig og með hvaða afli vilja menn rísa gegn þeim straumi? En hjá þeim
spurningum verður reyndar ekki komist ef menn ekki kjósa sér strútsins
dæmi og stinga höfði í sand. Taki menn líka eft ir öðru: hér var vitnað í franska
áhrifakonu. Það er ekki úr vegi að þeir sem neita því að efnahagsleg og
pólitísk samrunaþróun í Evrópu og víðar geti orðið hættuleg íslenskri
menningu, taki eftir því að Frakkar sem telja amk 50 milljónir og tala eina
af heimstungunum hafa þungar áhyggjur af sinni stöðu. Meðan okkar
íslensku Evrópusinnar láta sem mannalegast: Okkar menning er sterk og
staffírug, hún þolir allt.
Gegn dauflegri forlagahyggju
Vér bjóðum þeim (Dönum) með ánægju hönd vora til bróður-
legrar vináttu og sambands, en vér höfum ekki gott af að þeir
umfaðmi oss svo fast, að þeir kæfi oss með vinsemdinni.
Jón Sigurðsson (Hugvekja til íslendinga)
Ekki er langt síðan íslenskur þingmaður tók sig til og skilgreindi sjálfstæðið
upp á nýtt. Það var, sagði hann, áður fyrr í því fólgið að fá að vera í friði fyrir
öðrum. Nú er það fólgið í því að fá að vera með (í ákvarðanatöku). Þetta
hljómar kannski ekki illa en er þó meira en hæpin viska. Sjálfstæði var og er
fólgið í því, að þjóð taki sjálf þær ákvarðanir sem mestu varða í lífi hennar.
Hún getur átt samleið og samstarf við aðra um marga þá hluti sem fara ekki
eftir landamærum. En ef hún hörfar frá fullveldi til þess að „fá að vera með“
í yfirþjóðlegu skrifræðisbákni, þá er engu líkara en horfið sé aftur til upphafs
íslenskrar sjálfstæðisbaráttu. Það var þá að okkur stóð til boða að „vera með“
í ákvarðanatöku innan danska ríkisins með því að senda svosem fjóra
fulltrúa á danska þingið. íslendingar þáðu það ekki, eins og allir vita. Jón
Sigurðsson skrifaði um þetta efni: „Ef á að byggja á því að Íslendíngar sæki
þíng í Danmörku, þá er það víst að það sem best verður í því fyrirkomulagi
verður ekki gott, og þjóðþíng íslendinga verður það ekki heldur, því þess ráð
verða engin sem geti helgað því þjóðþíngis nafn“. Þeir voru svo miklir
afdalamenn og einangrunarsinnar Islendingar á fyrri öld, að þeir settu
stefnuna á endurreisn alþingis sem væri meira en nafnið tómt, og hefur
mörgum „raunsæismönnum" vafalaust fundið það oflæti eitt og heimska.
Þjóðríkið á sér margar ávirðingar, hver skyldi neita því? Ég segi fyrir sjálfan
mig: ef það væri allsráðandi siður þessi misserin að mæra íslenskt þjóðríki
TMM 1994:4
57