Náttúrufræðingurinn - 2012, Qupperneq 131

131
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
með ströndum Grænlands til þess
síðan að komast í skip til Dan-
merkur. Vafasamt er að nokkuð hafi
frést af þeim til Íslands eða megin-
lands Evrópu sumarið 1913. Þar
biðu ástvinirnir milli vonar og ótta
eftir fréttum frá Grænlandi. Höfðu
þeir komist yfir jökulinn eða höfðu
þeirra beðið svipuð örlög og Scotts
og félaga hans á Suðurskautsland-
inu árið áður?
Það tók þá þrjá mánuði að kom-
ast til Danmerkur og hafa þeir
líklega stigið á land í Kaupmanna-
höfn seinast í október. Um það
leyti má búast við að fréttir af þeim
hafi borist til Íslands. Þá fyrst hafa
Guðbjörg og börn hennar losnað úr
eins og hálfs árs óvissu um afdrif
Vigfúsar og vitað hann heilan á
húfi. Í Kaupmannahöfn var þeim
félögum tekið með kostum og
kynjum og kóngurinn veitti þeim
heiðursorður. Else Köppen, heit-
kona Wegeners, hafði dvalið í Ósló
og lagt þar stund á norræn mál
meðan hún beið unnusta síns. Nú
var hún komin til Hafnar og saman
fóru þau heim til Þýskalands og
giftu sig skömmu síðar. Vigfús
kom svo til Reykjavíkur með skip-
inu Ceres þann 10. nóvember og
tveimur dögum síðar birtist stutt
frétt um ferðir hans í Morgun-
blaðinu. Vafalítið hafa eiginkonan
og börnin beðið hans á hafnarbakk-
anum, en engar heimildir eru um
það og Vigfús var hættur að halda
dagbók. Síðar um veturinn hélt
hann nokkra fyrirlestra um ferð-
ina og sýndi skuggamyndir; auk
þess hugði hann á útgáfu ferðasög-
unnar þótt ekki yrði af því fyrr en
löngu síðar. Á þessum árum hefur
nafn Wegeners sennilega verið jafn-
þekkt á Íslandi og í heimalandi
hans. Wegener sjálfur var hins
vegar sendur í herinn enda heim-
styrjöldin fyrri að skella á með allri
sinni grimmd og ofsa. Wegener dró
ekki af sér þar fremur en annars
staðar og særðist í tvígang. Meðan
hann sat heima og greri sára sinna
er sagt að hann hafi skrifað hina
frægu bók Uppruni meginlanda og
hafa. Vigfús gerðist hins vegar vita-
vörður á Reykjanesvita; þangað
flutti hann með fjölskyldu sína og
var þar í mörg ár.
Wegener á Íslandi 1930
Koch andaðist árið 1928. Það sama
ár hafði Wegener samband við Vig-
fús og sagði honum frá áformum
sínum um leiðangur til Grænlands,
þar sem hann hugðist m.a. setja
upp rannsóknarstöð inni á miðjum
jökli til athugana í jökla- og veður-
fræði. Hann vildi fá Vigfús til
liðs við sig, m.a. til að útvega sér
íslenska hesta og aðstoðarmenn og
taka þátt í flutningum á vistum og
búnaði upp á jökul. Bréf Wegeners
þessa efnis er til í fórum afkom-
enda Vigfúsar. Vigfús sló til, áfjáður
í mannraunir og ævintýri á norður-
slóðum eins og fyrri daginn. Hann
hafði reyndar farið í eina slíka
ferð árið 1929. Það var Gottu-leið-
angurinn svokallaði, sem farinn
var til að fanga sauðnaut á austur-
strönd Grænlands og flytja þau til
Íslands.15 Í aprílmánuði 1930 kom
Grænlandsfarið Diskó til Íslands
og þá hittust þeir á ný gömlu félag-
arnir. Enn er í minnum haft þegar
Wegener snaraðist upp á bryggjuna,
þar sem Vigfús beið, og þeir féllust
í faðma og klöppuðu hvor öðrum
um bak og herðar, kátir og kump-
ánlegir. Vigfús hafði keypt 25 hesta
og ráðið tvo menn að auki til far-
arinnar, þá Jón Jónsson frá Laug og
Guðmund Gíslason læknastúdent
frá Eyrarbakka. Í Morgunblaðinu
birtist ágæt grein og viðtal við
Wegener:
„Skipið kom hér að hafnarbakk-
anum kl. 5 í gær en Wegener pró-
fessor var kominn í land rjett áður
og stóð á hafnarbakkanum með
myndavjel til að taka myndir af
skipinu. … Hafði jeg því tækifæri
til að virða þennan heimsfræga
vísindamann fyrir mjer stund-
arkorn áður en jeg tók hann tali.
En Wegener prófessor hefir hlotið
heimsfrægð sína að mestu leyti
fyrir kenningar sínar um landa-
flutningana. Að Ameríkumegin-
landið hafi eitt sinn verið áfast
við Afríku og Evrópu en smátt og
smátt hafi hið forna meginland
klofnað – og Ameríka „siglt sinn
sjó“ vestur á bóginn. Áður höfðu
5. mynd. Larsen, Vigfús og Wegener máta skó á Grænlandsjökli 1912. Koch hefur tekið
myndina og hann notaði hana í ferðabók sinni, Yfir hájökul Grænlands.