Náttúrufræðingurinn - 2012, Blaðsíða 148

Náttúrufræðingurinn
148
Niðurstöður
Á 3. mynd má sjá kjarna með yfir-
borðsflögnun, þar sem flögnunin
virðist ná a.m.k. 5 mm ofan í sýnið.
Þegar sýnin þornuðu mynduðust
hvítar skellur í yfirborðslaginu.
Bergfræðismásjá
Markmiðið með því að greina sýnin
í bergfræðismásjá var að kanna innri
byggingu steinsins og hvort þar
kæmi fram einhver munur sem gæti
skýrt hina mismunandi flögnun.
Grágrýti virðist vera allþétt berg
við fyrstu sýn, en þegar nánar er
skoðað kemur í ljós að í því er
töluvert af holrými. Holrýmishlut-
inn liggur á bilinu frá 7,6 til 11,4%.
Ekki er um að ræða reglulega lag-
aðar loftbólur eins og t.d. í harðn-
aðri steinsteypu, heldur óreglulega
löguð holrými. Lögunin stjórnast
af innri afstöðu og byggingu frum-
steindanna.
Ekki virðist vera samband á
milli loftmagns og flögnunar. Sýni
með annars vegar enga yfirborðs-
flögnun og hins vegar verulega (4.
mynd) reyndust hafa svipað hol-
rýmishlutfall.
Við smásjárrannsókn á efsta hluta
sýnis sem sjá má á 4. mynd kemur
flögnunin mjög vel fram. Það virð-
ist mega greina nokkur stig í flögn-
uninni, þ.e. sprungur samsíða yfir-
borðinu og síðan svæði þar sem
frumsteindir bergsins hafa hreinlega
malast niður í smámylsnu (5. og 6.
mynd). 6. mynd er tekin við flúr-
ljómun sem dregur sprungumynstrið
mjög vel fram. Þegar þunnsneiðar-
nar voru útbúnar var flúrljómandi
litarefni bætt út í límið. Í flúrljómun
verða sprungur og holrými ljós, en
þétt efni (þ.e. ósprungið) verður mjög
dökkt. Sprungurnar eru samsíða
yfirborðinu og liggja allþétt saman.
Ekki er að finna neinar útfellingar í
þessum sprungum sem gætu skýrt
3. mynd. Kjarni með yfirborðsflögnun sem
nær um 5 mm ofan í sýnið. – A rock core
with surface weathering which extends
about 5 mm into the sample. Ljósm./Photo:
Gísli Guðmundsson 1995.
4. mynd. Smásjármynd af yfirborðsflögnun í grágrýti (um 4x3 mm). Þunnsneiðin er límd
saman með lími með gulu litarefni. Holrými og sprungur í sýninu eru því gul á lit. Sprung-
urnar eru nokkurn veginn samsíða yfirborði sýnisins. – Microphotograph of the surface
scaling in a dolerite (about 4x3 mm in size). The thin section is glued together with an epoxy
with a yellow dye. Voids and fractures in the sample are therefore yellow. The fractures
are semi-parallel with the surface of the sample. Ljósm./Photo: Gísli Guðmundsson 1995.
sprungumyndunina, en þess ber þó
að geta að sennilega væri um mjög
vatnsuppleysanleg efni að ræða, ef
það er á annað borð til staðar og því
ekki óeðlilegt að það komi ekki fram
við smásjárgreininguna. Einnig má
finna staðbundin svæði, nálægt yfir-
borði eða við fúgur, þar sem steinn-
inn hefur malast niður.
5. mynd. Smásjármynd af yfirborðsflögnun í grágrýti (um 4x3 mm). Eins og sjá má hefur
bergið í yfirborði molnað niður. – Microphotograph of the surface scaling in a dolerite
(about 4x3 mm in size). The dolerite has apparently been crushed down into small grains.
Ljósm./Photo: Gísli Guðmundsson 1995.