Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Blaðsíða 10

¹4C ALDURSGREININGAR OG NÁKVÆM TÍMASETNING FORNLEIFA 9
vera á varðbergi og vanda vel til sýnatökunnar því ungar rætur geta grafið
sig langt niður í sér miklu eldri jarðvegslög. Fleira getur komið til sem
mengar 14C sýni. Litlar kolaagnir geta t.d. ferðast langar leiðir og mengað
sér miklu yngri sýni, jafnvel sest til innan lítilla dýra og skorkvikinda.
Einnig ber að hafa í huga að skeljar, bein og f leiri gripir hafa verið notaðir
til skrauts, jafnvel kynslóð fram af kynslóð, og geta því verið eldri en þær
vistarverur sem þær finnast í.
Skekkja vegna eiginaldurs getur verið veruleg og mun stærri en skekkjan
við sjálfa mælinguna. Ráðlegt er því að mæla f leiri en eina sýnagerð ef
þess er nokkur kostur.
Mikilvægt er að við sýnasöfnunina sé ávallt haft í huga hvað geti
hugsanlega mengað sýnið og gera þær ráðstafanir sem mögulegt er til að ná
ómenguðu og hreinu sýni. Þegar kemur að túlkun 14C greiningar verður
alltaf að hafa í huga aðstæður við sýnatökuna og túlka greiningarnar í
samræmi við sýnagerð og gæði.
4. Skekkjuvaldar í 14C aldursgreiningum
4.1 Eiginaldur sýna
Geislakolsaldur endurspeglar þann tíma sem liðið hefur frá því kolefnið
í sýninu var síðast í jafnvægi við andrúmsloftið. Þetta þýðir m.a. að
geislakolsaldur er aðeins sá sami og aldur mannvistarleifanna ef sýnið
er úr lífveru sem hefur haft stuttan eiginaldur og hætt að taka upp 14C
á sama tíma og jarðlagið sem það finnst í myndaðist. Eins og nefnt var
hér að framan geta innri hlutar trjáa haft háan eiginaldur og því verið
eldri en sá atburður sem þeim er ætlað að aldursgreina. Einnig ber að
hafa í huga notkun rekaviðar í byggingar. Sérlega mikilvægt er að hafa
eiginaldur sýna í huga þegar aldursákvarða skal tiltölulega ung sýni með
mikilli nákvæmni.
Hér að neðan er fjallað um 14C aldursgreiningar á landnámsbæjum
í Reykjavík og Vestmannaeyjum, þar sem ekki hefur verið einhugur
um túlkun, fyrst og fremst vegna deilna um eiginaldur sýnanna (Elsa
Nordahl, 1988, Margrét Hermanns-Auðardóttir, 1989, Vilhjálmur Örn
Vilhjálms son, 1991, Páll Theodórsson, 1997, Árný E. Sveinbjörnsdóttir
og f leiri, 2004).
Áður en fjallað verður um 14C aldursgreiningarnar er nauðsynlegt að
eyða nokkrum línum til að útskýra aldur á svonefndu landnámsgjóskulagi,