Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Page 165

164 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Eina dóttur áttu þau er Sólveig hét og var gefin Þorvarði Þórarinssyni.
Vigfús Guðmundsson telur að Sturla hafi tekið við búi á Keldum eftir
móður sína og búið þar uns Sighvatur bróðir hans tók við árið 1277. Ætla
má að Sighvatur hafi búið þar til dauðadags árið 1305.
Forskálar í Skálholti og Reykholti
Guðbrandur Jónsson lýsir því sem hann kallar „vígiskirkjugarð“ í Vatnsfirði
í riti sínu um dómkirkjuna á Hólum. Þar setur hann fram þá hugmynd að
hringlaga kirkjugarðar hafi fengið þessa lögun þar sem þeir voru notaðir
sem vígi. Bendir hann einnig á að í Þýskalandi voru slíkir kringlóttir
miðaldakirkjugarðar greinilega notaðir sem virki.73 Hæð kirkjugarðsins
í Vatnsfirði var Guðbrandi umhugsunarefni og hefur hann hugsanlega
verið notaður sem vígi. Þá skoðun taldi Guðbrandur styrkjast enn frekar
þegar í ljós kom mannvirki sem hann taldi vera undirgang úr bæ í kirkju.74
Það hefur þá verið greið leið fyrir Vatnsfirðinga í virkið og kirkjugriðin.
Guðrún Sveinbjarnardóttir og Sigurður Bergsteinsson rannsökuðu
kirkjugarðinn í Vatnsfirði sumarið 1997. Þegar þau komu á staðinn hafði
töluvert verið rótað við garðinum. Þau töldu sig ekki finna ummerki
jarðganga en hins vegar væru þar mannvirki „sem tengdust kirkjunni
á einhvern hátt“.75 Í lýsingu Sturlungu á Bæjarbardaga er þó getið um
slík göng milli bæjar og kirkju og kallast forskáli.76 Forskála er einnig
getið í Skálholti þar sem segir frá aðför Órækju Snorrasonar að Gissuri
Þorvaldssyni árið 1242. Varðmenn Gissurar höfðust við í kirkjugarðinum
en sjálfur svaf Gissur með mönnum sínum inni í kirkju þegar honum barst
njósn af ferðum Órækju. Síðar segir:
Órækja gekk sunnan á húsin með meginliðið, sóttu svo norður eftir
forskálanum þeim sem til kirkju er. Þeir Gissur höfðu borið vatn
á forskálann og var hált á þekjunni. Flestir Órækju menn höfðu
skóbrodda en máttu fáir jafnfram ganga.77
Menn Órækju hafa freistað þess að ganga á þekju forskálans til þess að
komast upp í kirkjugarðinn sem sennilega hefur verið hár og brattur, enda
segir í frásögninni af þessu að menn Gissurar hafi gengið „frá víginu“
þegar sættir tókust, þ.e. niður af kirkjugarðinum. Hins vegar er svo að
skilja að forskálinn hafi verið byggður upp að einhverju leyti, en ekki verið
allur neðanjarðar. Árið 1952 var fyrst farið að rannsaka göngin í Skálholti.