Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Blaðsíða 25
24 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
„Wiggle matching“ nýtir lögun leiðréttingarkúrfunnar, þ.e. hin
ólínulegu tengsl milli mælds 14C aldurs og leiðrétts aldurs. Með því að bera
saman mynstur („wiggles“) mælds 14C aldurs sýnaraðar, þar sem sýni hafa
verið tekin með stuttu millibili í réttri upphleðsluröð, við mynstur (lögun)
leiðréttingarkúrfunnar er hægt að auka nákvæmni leiðrétts 14C aldurs.
Önnur aðferð sem unnt er að beita til að bæta nákvæmnina byggist á sk.
Bayes tölfræði. Þá eru allar upplýsingar um sýnaröð nýttar, t.d. innbyrðis
tengsl jarðlaga. Þessi tölfræði er byggð inn í OxCal leiðréttingarforritið
(Bronk Ramsey, 1995; 2001).
Árið 2009 var birt nýtt leiðréttingarforrit, INTCAL09, en það byggist
á öllum nákvæmustu leiðréttingarkúrfum sem völ er á fyrir sl. 50.000 ár
(Reimer og f leiri, 2009).
6. Lokaorð
14C aðferðin er ein mikilvægasta aldursgreiningaraðferð fornleifafræðinga,
sagnfræðinga og jarðfræðinga, sem stunda rannsóknir á jarðfræðilega
ungum jarðmyndunum. Fjöldi rannsóknarstofa um allan heim sérhæfir
sig í nákvæmum mælingum á 14C styrk sýna.
Tengsl sýnis við þann atburð sem á að tímasetja er lykilatriði. Mikilvægt
er að sýnið sé úr lífveru sem hafði stuttan eiginaldur og hætti upptöku
14C úr umhverfinu á svipuðum tíma og viðfangsefnið, þ.e. jarð- eða
mannvistarlögin mynduðust.
Ávallt verður að hafa í huga við túlkanir á 14C aldursgreiningum mögu-
legar takmarkanir og villugjafa sem stafa af gerð sýnis og því umhverfi
sem það kemur úr. Oft er hægt að leiðrétta fyrir umhverfisáhrifum en
mikilvægt er að skýra frá hvaða leiðréttingar eru gerðar og hvaða leið-
réttingarforrit eru notuð.
Heimildir
Arneborg J, Heinemeier J, Lynnerup N, Nielsen HL, Rud N, Sveinbjörnsdóttir AE. 1999.
Change of diet of the Greenland Vikings determined from stable carbon isotope
analysis and 14C dating of their bones. Radiocarbon 41(2): 157-68.
Ascough, P.L., Cook, G.T., Church, M.J., Dugmore, A.J., McGovern, T.H., Dunbar, E.,
Einarsson, Á., Fridriksson, A., Gestsdóttir, H. 2007. Reservoirs and radiocarbon: 14C
dating problem in Mývatnssveit, Northern Iceland. Radiocarbon 49(2): 947-961.
Árný E. Sveinbjörnsdóttir, Heinemeier, J., Arneborg, J., Lynnerup, N., Ólafsson, G., Zoega,